De ministeriële omzendbrief
1821 van 30 juli 2020 werd geactualiseerd op 19 juni 2023 en geeft toelichting bij de controle- en veiligheidsmaatregelen die gelden in het kader van de toegang tot de gevangenis, op basis van de regels die bepaald zijn in het koninklijk besluit ‘toegang’
Het betreft het KB van 17 augustus 2019 tot uitvoering van de bepalingen van de basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden inzake de toegang tot de gevangenis (BS, 29 augustus 2019) dat in werking is getreden op 1 december 2019.
Als algemene regel geldt dus dat IEDEREEN zich moet identificeren, dat zijn bezoek geregistreerd wordt en dat hijzelf en zijn bagage gecontroleerd worden.
Naargelang de categorie van bezoekers zijn er nuances of bijzonderheden te vermelden.
In de omzendbrief wordt in een eerste deel e regels en modaliteiten beschreven die op elke categorie van bezoeker van toepassing zijn.
Wanneer een bezoeker zich voor het eerst aanbiedt, zullen zijn identiteitsgegevens in de informaticatoepassing worden ingebracht.
Bij elk bezoek zal de bezoeker zich moeten identificeren met een identiteitsdocument en zal zijn identiteit in de informaticatoepassing gecontroleerd worden.
Bezoekers bedoeld in artikel 59 van de Basiswet geven na inschrijving hun identiteitsdocument in bewaring bij de portier voor de duur van het bezoek.
Bezoekers buiten artikel 59 van de Basiswet (professionele bezoekers, met personeel gelijkgestelde personen of instanties,…) geven hun identiteitsdocument niet in bewaring en kunnen dit bij zich houden voor de duur van het bezoek.
Alle bezoekers krijgen een badge mee die ze voor de volledige duur van hun aanwezigheid in de gevangenis op zichtbare wijze op zich dienen te dragen.
De bezoekers dienen bij het verlaten van de gevangenis de badge terug af te geven, zodat hun identiteit opnieuw kan worden gecontroleerd. De badge wordt aan de hand van de barcode (of het nummer) in het systeem ingebracht en de gegevens van de bezoeker verschijnen op het scherm. Na goedkeuring wordt het uur van vertrek automatisch geregistreerd.
Indien een identiteitsdocument bij de portier in bewaring werd genomen, wordt dit terug meegegeven met de bezoeker.
Foto
De identificatie van de bezoekers aan de hand van een foto is een essentieel element van de veiligheid en dient dan ook met de grootste zorg te gebeuren. Het is derhalve absoluut noodzakelijk dat de te fotograferen persoon het gelaat ontbloot (voorhoofd, neus, kin, wangen en ogen) zodat een volledige identificatie mogelijk is. Een foto wordt genomen bij het eerste bezoek, en wordt bij de volgende bezoeken opgehaald uit het systeem. Bij gewijzigd uiterlijk dient een nieuwe foto te worden genomen.
Er dient aan de hand van deze foto steeds nauwgezet op toegezien te worden dat de persoon die buitengaat wel degelijk degene is die bij het binnenkomen geregistreerd werd.
N.B.: er wordt geen foto genomen van de leden van de politiediensten, de gerechtelijke diensten en de inlichtingendiensten wanneer zij de gevangenis betreden in het kader van de uitoefening van hun ambt. Wel dienen zij zich steeds te identificeren en hun hoedanigheid te bewijzen aan de hand van een dienstkaart. (zie punt 3.2.3).
Registratie van de bezoekgegevens
De registratie van de gegevens met betrekking tot het bezoek gebeurt door middel van de gebruikte informaticatoepassing.
Controle van de persoon van de bezoeker
Elke bezoeker dient te worden gecontroleerd op de aanwezigheid van niet-toegelaten voorwerpen en substanties. Deze controle gebeurt waar mogelijk aan de hand van een controleapparaat. In inrichtingen waar geen controleapparaten ter beschikking zijn, gebeurt de controle overeenkomstig de lokale onderrichtingen.
De controle aan de hand van een controleapparaat verloopt in verschillende stappen, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen bezoekers bedoeld in artikel 59 van de Basiswet enerzijds en alle andere bezoekers anderzijds:
- Bezoekers bedoeld in artikel 59 Basiswet (bezoekers van gedetineerden).
- De bezoeker wordt uitgenodigd om alle voorwerpen die mogelijk een alarm kunnen geven, met inbegrip van een mantel, jas of vest, te overhandigen. Deze worden onderworpen aan een RX-controle.
- De bezoeker passeert het metaaldetectieportiek. Indien het metaaldetectieportiek alarm blijft geven, wordt de bezoeker verder uitgenodigd om voorwerpen die alarm kunnen geven te overhandigen[3].
- Indien het metaaldetectieportiek nog steeds alarm blijft geven en de bezoeker aangeeft geen voorwerpen meer te kunnen overhandigen, wordt overgegaan naar een volledige controle met de handdetector. Aangetroffen voorwerpen die een alarm veroorzaken, worden overhandigd en de bezoeker passeert opnieuw het metaaldetectieportiek.
- Indien in bijzondere situaties de controle via het metaaldetectieportiek en handdetector niet volstaan, kan, mits beslissing van de directeur én in diens aanwezigheid of van zijn afgevaardigde, worden overgegaan tot een onderzoek aan de kledij.
Een eventueel onderzoek aan de kledij dient te worden uitgevoerd door een personeelslid van hetzelfde geslacht als de bezoeker.
Indien de bezoeker het onderzoek aan de kledij weigert, wordt de toegang tot de gevangenis ontzegd.
- Bezoekers buiten artikel 59 Basiswet (personeel en gelijkgestelden, professionele bezoekers…).
- De bezoeker wordt uitgenodigd om alle voorwerpen die mogelijk een alarm kunnen geven, met inbegrip van een mantel, jas of vest, te overhandigen. Deze worden onderworpen aan een RX-controle.
- De bezoeker passeert het metaaldetectieportiek. Indien het metaaldetectieportiek alarm blijft geven, wordt de bezoeker verder uitgenodigd om voorwerpen die alarm kunnen geven te overhandigen, waarbij men zich beperkt tot de meest evidente voorwerpen zoals sleutels, horloge, muntstukken etc.
- Indien het metaaldetectieportiek nog steeds alarm blijft geven en de bezoeker aangeeft geen (evidente) voorwerpen meer te kunnen overhandigen, wordt overgegaan naar een volledige controle met de handdetector en dit bij wijze van laatste controlemiddel.
Volgend op deze handdetector wordt niet gevraagd om nog voorwerpen of kledingstukken af te nemen of om nog opnieuw door het metaaldetectieportiek te passeren.
- Indien echter de controle met de handdetector niet te verklaren alarmen oplevert, wordt, mits beslissing van de directeur én in diens aanwezigheid of van zijn afgevaardigde, overgegaan tot een onderzoek aan de kledij.
Een eventueel onderzoek aan de kledij dient te worden uitgevoerd door een personeelslid van hetzelfde geslacht als de bezoeker.
Indien de bezoeker het onderzoek aan de kledij weigert, wordt de toegang tot de gevangenis ontzegd.
Bijzondere gevallen van medisch attest
Wanneer de bezoeker een medisch attest voorlegt waarin wordt verklaard dat hij houder is van een prothese wordt dit geregistreerd in de informaticatoepassing, met vermelding van de eventuele geldigheidstermijn van het attest.
Volgend onderscheid wordt gemaakt:
- Indien de bezoeker een medisch attest voorlegt waarin wordt verklaard dat hij drager is van een pacemaker of defibrillator wordt onmiddellijk, na beslissing van de directeur én in diens aanwezigheid of van zijn afgevaardigde, overgegaan tot een onderzoek aan de kledij. Deze personen gaan dus niet door het metaaldetectieportiek en ondergaan geen controle met de handdetector.
2.5. Controle van de bagage van de bezoeker
De bagage van een bezoeker betreft de voorwerpen die een bezoeker, op basis van de op hem van toepassing zijnde reglementering, gerechtigd is mee te nemen in de gevangenis.
Deze bagage wordt gecontroleerd op de aanwezigheid van niet-toegelaten voorwerpen of substanties aan de hand van een controleapparaat (RX-controle). Indien een dergelijk controleapparaat niet aanwezig is in de inrichting, gebeurt de controle overeenkomstig de lokale onderrichtingen.
Voorwerpen die de bezoeker niet mee naar binnen mag nemen, kan hij in een bagagekast met slot opbergen. Voorwerpen bestemd voor de gedetineerde zal hij aan de portier afgeven (zie verder in 3.1).
Het personeel belast met de controle vraagt, wanneer daar op basis van de beelden van het RX-apparaat aanleiding toe is, aan de bezoeker om de bagage te openen en de voorwerpen te overhandigen voor nazicht.
Indien de bezoeker wordt aangetroffen in het bezit van voorwerpen die volgens de instructies of het huishoudelijk reglement niet toegelaten zijn[4], worden die voor de duur van het bezoek in bewaring genomen of desgevallend ter beschikking gehouden van de gerechtelijke overheden met het oog op de voorkoming of vaststelling van strafbare feiten.
Indien de bezoeker weigert zijn bagage te openen en de voorwerpen voor nazicht te overhandigen of indien een verdacht voorwerp wordt aangetroffen, deelt de portier hem mee dat hij de gevangenis niet binnen mag.
Controle van een voertuig, met inbegrip van taxi’s
De controle van een voertuig gebeurt overeenkomstig de veiligheidsprocessen en lokale onderrichtingen.
Bezoekers van gedetineerden (art. 59 Basiswet)
Deze bezoekers mogen tijdens het bezoek geen andere voorwerpen meenemen dan degene die zijn toegelaten op grond van het huishoudelijk reglement.
Voorts is het de bezoekers toegelaten om een aantal – op limitatieve wijze in het huishoudelijk reglement opgesomde – voorwerpen binnen te brengen voor de gedetineerde. Deze voorwerpen worden door het personeel gecontroleerd en aan de gedetineerde bezorgd overeenkomstig de lokale onderrichtingen.
Andere voorwerpen die door het bezoek zijn binnengebracht worden terug meegegeven met de bezoeker of in bewaring genomen bij de verboden voorwerpen of weggegooid indien het bederfbare goederen betreft.
Professionele bezoekers.
Hieronder vallen volgende categorieën van bezoekers:
- advocaten;
- personen of instanties die belast zijn met het toezicht of de controle op de gevangenissen of de bejegening van de gedetineerden of met het verlenen van advies daarover aan de Minister van Justitie;
- openbare officieren of ambtenaren die zich in de gevangenis aanmelden voor de uitoefening van hun ambt of het volbrengen van hun opdrachten;
Advocaten
Advocaten die van hun hoedanigheid doen blijken, hebben dagelijks toegang tot de gevangenis tussen 7 uur en 20.30 uur. De consultatie van de advocaat dient uiterlijk om 21.00 uur een einde te nemen.
Een advocaat kan zich voor meerdere gedetineerden tegelijkertijd inschrijven.
Indien de advocaat niet voor een gedetineerde komt maar voor de directie of griffie, wordt hij zonder spreekzaal geregistreerd.
Wat de advocaat betreft, wijken de regels omtrent identificatie af van hetgeen hierboven in deel 2 werd uiteengezet.
Een advocaat identificeert zich en levert het bewijs van zijn hoedanigheid met een geldige elektronische CCBE-advocatenkaart, die er als volgt uitziet:
Hij dient dus niet meer afzonderlijk zijn identiteitskaart of ander identiteitsdocument voor te leggen. De elektronische advocatenkaart volstaat. Eenmaal voorgelegd bij het binnenkomen van de gevangenis, wordt de elektronische advocatenkaart voor de duur van het bezoek aan de advocaat teruggegeven en ontvangt deze eveneens een badge.
Aan de advocaten die niet in het bezit zijn van een Europese beroepskaart of die niet in één van de Lidstaten van de Europese Unie gevestigd zijn, wordt toegang verleend (naast voorlegging van een identiteitsdocument) op grond van een bijzondere machtiging van de minister, na advies van de procureur des Konings en van de stafhouder van de Orde der advocaten van het arrondissement waar de gevangenis gelegen is.
Het bewijs van de vestiging in één van de Lidstaten van de Europese Unie wordt geleverd aan de hand van de nationale beroepskaart van de Lidstaat. Deze nationale beroepskaart wordt voorgelegd, naast een identiteitsdocument. Wanneer er twijfel is omtrent de authenticiteit van een beroepskaart van een Lidstaat van de Europese Unie, dient men het advies van de stafhouder hieromtrent in te winnen.
Het is advocaten toegestaan om voorwerpen mee te nemen in de gevangenis die noodzakelijk zijn voor de uitoefening van hun ambt, taak of functie.
Het gaat voor de advocaten om volgende voorwerpen:
- laptop of tablet
- gsm of smartphone (richtlijnen zie deze link)
- aktetas
- papieren dossier(s)
Indien de advocaat andere voorwerpen wenst mee te nemen in de gevangenis, richt hij een aanvraag aan de directeur.
De voorwerpen waarmee de advocaat de gevangenis binnenkomt, worden geregistreerd. Bij vertrek wordt nagegaan of de binnengebrachte voorwerpen opnieuw mee naar buiten worden genomen.
De advocaat staat borg voor het gebruik van de mee naar binnen genomen voorwerpen overeenkomstig de verantwoordelijkheden en de plichten verbonden aan het ambt, de taak of de functie en overeenkomstig de eisen gesteld door de veiligheid.