Wanneer de kredietgever de informatie waarop zij zich baseerde al te summier is, en de gegevens van het inlichtingenblad nergens gestaafd of geverifieerd worden heeft ze tekort gekomen aanhaar actieve onderzoeksplicht.
Deze plicht onderstelt onder meer dat rekening gehouden wordt met de gezinssituatie zoals de omstandigheid of de betrokken leningsnemer al dan niet alleenstaande is en kinderen ten laste heeft en hoe er rekening werd gehouden met de impact van deze gegevens op het budeget en de dus de afbetalingsmogelijkheid van de leningsnemer.
De kredietgever dient actief de dor de leningsnemer opgegeven inkomsten en lasten toetsen aan stukken zoals loonfiches, arbeidsovereenkomsten, uittreksels, huurovereenkomsten.
De consument dient weliswaar volledige en juiste informatie te bezorgen, maar enerzijds gaat dit dan wel om juiste informatie over vragen die dienen gesteld, en anderzijds ontslaat dit de kredietgever niet van diens plicht om actief met die informatie aan de slag te gaan en desnoods bijkomende vragen te stellen.
Wanneer het kredietwaardigheidsonderzoek door de kredietgever aldus niet op een wijze werd gevoerd die van een normale en voorzienige kredietgever kan verwacht worden brengt dit met zich me dat de verplichtingen die op de kredietgever rusten ingevolge de artikelen VII.69 en 77 WER niet werden nageleefd.
Of het krediet na een weloverwogen beslissing, wel of niet had toegekend geweest en of de à posteriori vastgestelde onmogelijkheid om nog verder te betalen, voorzienbaar was geweest, is in dat verband irrelevant.
De rechtbank is van oordeel dat in onderhavig geval een herleiding van de nalatigheidsintrest tot de wettelijke intrestvoet en een ontslaan van de contractuele vergoeding, een gepaste sanctie is.
Commentaar
De actieve onderzoeksplicht van de kredietverstrekker impliceert dat deze de kredietwaardigheid van de kandidaat-kredietnemer dient te beoordelen waartoe, hij concrete informatie dient in te winnen.
De kredietgever moet de financiële toestand en de terugbetalingsmogelijkheden van de kandidaat-kredietnemer inschatten. Hiertoe heeft de kredietgever een informatie-inwinningsplicht of onderzoeksplicht die uiteenvalt in:
- De open onderzoeksnorm (art. VII.69 §1 WER)
- De specifieke onderzoeksplichten van art. VII.69 §2
Deze onderzoeksplicht behelst de verificatie van de gegeven antwoorden op het antwoordformulier van het kredietaanvraagformulier. De specifieke vragen die aan de consument dienen gesteld dienen minstens te zoeken naar het doel van het krediet, het inkomen van de kandidaat-kredietnemer, de personen ten laste, de lopende financiële verbintenissen waaronder het openstaand bedrag en het aantal kredieten in omloop
- De specifieke onderzoeksplichten van art. VII.77 §1 WER), meer bepaald de raadpleging van de Centrale voor kredieten aan particulieren (CKP) vooraleer de kredietovereenkomst wordt gesloten
De consument heeft een passieve antwoordplicht, die evenwel te goeder trouw dient ingevuld, hetgeen behelst dat hij geen cruciale informatie mag verzwijgen.
Daarnaast heeft de kredietgever een actieve verificatieplicht. Dit werd overigens bevestigd in de rechtspraak van het Hof van Justitie dat stelde dat: "enerzijds [ ... ] gewone verklaringen van de consument vergezeld moeten gaan van bewijsstukken, en anderzijds dat de kredietgever niet de verplichting heeft om de door de consument verstrekte informatie systematisch te controleren." (HvJ 18 december 2014, nr. C-449/13, Consumer Finance / Ingrid Bakkaus, ECLI:EU:C:2014:2464, BFR 2015, 210, noot R. STEENNOT.
Ook de Belgische rechtsleer en rechtspraak bevestigt de stelling dat de kredietgever een actieve verificatieplicht heeft. (R. STEENNOT, “Bewijsrisico’s met betrekking tot de precontractuele verplichtingen in het consumenten- en hypothecair krediet” in Financiële regulering: een dwarsdoorsnede, Instituut Financieel Recht (ed.), Antwerpen – Cambridge, Intersentia, 2019, 45).
kredietwaardigheidsbeoordeling van de consument in het kader van de toekenning van een consumentenkrediet (richtlijnen FOD economie)
plicht van de kredietprofessional zich te informeren (richtlijnen FOD economie)
bewijslast vervulling van de verplichtingen van de kredietgever en bewijs van de invulling van zijn informatieplicht, adviesplicht en kredietbeoordeling (richtlijnen FOD economie en verwijzing HJEU)