Een zorgvolmacht is een lastgeving gegeven door een (alsnog)bekwaam persoon (lastgever-zorgvolmachtgever) aan een andere persoon (lasthebber-zorgvolmachtdrager) om, het weze onmiddellijk, het weze op een latere periode van handelingsonbekwaamheid of verminderde wilsgeschiktheid, om daden van beheer en/of beschikking te stellen over het vermogen persoon of persoonsgebonden beslissingen (onder meer inzake huisvesting, verzorging en persoonlijke levenskeuzes)te nemen voor de beschermen persoon.
Deze wettelijk geregelde mogelijkheid zal zeker in bepaalde gevallen tot bevrediging strekken en haar verdiensten hebben. Dit neemt niet weg dat zij ook bron kan zijn van betwistingen.
De zorgvolmacht is een nieuwe rechtsvinding als alternatief voor het bewind.
Het bewind resulteert te vaak in ellende doordat het vermogen te behoudend wordt beheerd door een al te stroeve bewindvoering met niet of moeilijk bereikbare of aanspreekbare bewindvoerders, die veel te veel te beschermen personen onder zich hebben om op een persoonlijke menselijke manier met hun cliënten om te gaan.
De zorgvolmacht heeft de ambitie hierop een antwoord te bieden. Dit belet niet dat de zorgvolmacht kan resulteren in nieuwe ernstige familiale conflicten en procedures waaronder vorderingen tot nietigverklaring van de zorgvolmacht, vorderingen tot beëindiging van de zorgvolmacht en de vervanging ervan door een maatregel van gerechtelijke bescherming en eindeloze discussies en vorderingen tot nietigverklaring van schenkingen en testamenten.
Zorgvolmachten worden mensen aangepraat. Op zich is daar niets mis mee mits er voldoende keuzevrijheid blijft en geen misbruik wordt gemaakt van de te beschermen persoon.
Zogenaamd zou alle miserie kunnen vermeden worden met een zorgvolmacht. Welnu in werkelijkheid kan de miserie ook beginnen met de zorgvolmacht.
De zorgvolmacht komt tot stand zonder enig toezicht van de rechtbank (soms zelfs zonder tussenkomst van de notaris, want de onderhandse zorgvolmacht blijft mogelijk). De rechtbank is de instantie bij uitstek die zich aan de hand van stukken en verklaringen een beeld kan vormen over een persoon en vooral nauwlettend kan toezien of het belang van de te beschermen persoon wel primeert op dat van familieleden of derden of een (kandidaat) zorgvolmachtdrager.
De zorgvolmachtdrager krijgt namelijk onmiddellijk of op termijn het recht om in naam en voor rekening van de beschermde persoon handelingen te stellen, ja zelfs geld van de rekening te halen. De rechten van de zorgvolmachtdrager worden in de zorgvolmacht bepaald en gaan in de regel zeer ver. Vaak loopt de zorgvolmacht stapsgewijs, waarbij de rechten van de zorgvolmachtdrager steeds groter worden.
Zeer verregaandZorgvolmachtdragers kunnen zo het recht bekomen om in naam en voor rekening van de beschermde persoon goederen, ja zelfs vastgoed te verkopen. Anders dan bij het bewind is er geen permanente controle op de uitvoering van de opdracht van de zorgvolmachtdrager.
De zorgvolmachtdrager kan zelfs het recht bekomen over de persoon en de huisvesting van de beschermde persoon, hetgeen drastische gevolgen kan hebben.
Het strekt dus tot aanbeveling de zorgvolmacht niet al te uitgebreid te maken.
De zorgvolmacht wordt best afgesloten in overleg met alle kinderen of naaste familieledenWanneer een kind wordt aangeduid als zorgvolmachtdrager met uitsluiting van een ander kind kunnen hierdoor conflicten ontstaan, niet in het minst door de terechte of onterechte overtuiging van een kind dat het andere kind-zorgvolmachtdrager misbruik maakt van het mandaat.
Wanneer na het verschaffen van een zorgvolmacht schenkingen gebeuren of wanneer de zorgvolmacht gepaard gaat met schenkingen of kwijtschelding van schulden maakt dit de gehele constructie verdacht ten aanzien van de andere naasten.
Met de zorgvolmacht plaatst men een vraagteken achter de eigen persoonWie zichzelf onder zorgvolmacht plaatst, stelt zijn eigen bekwaamheid in vraag. De zorgvolmacht kan weliswaar steeds worden herroepen, doch deze herroeping zou wel eens gevolgd kunnen worden door een procedure tot aanstelling van een bewindvoerder, waarbij precies het verschaffen van de zorgvolmacht als teken van de verminderde wilsbekwaamheid zou kunnen aanzien worden.
Handboeien waarvan een andere de sleutel krijgtHet meest mysterieuze aan de zorgvolmacht is dan weer de mogelijkheid om de uitwerking ervan uit te stellen tot op het ogenblik dat de betrokkene niet meer in staat zal zijn om zelfstandig beslissingen te nemen. Hoe en wie dit objectief gaat bepalen is en blijft steeds discretionair. De beschermde persoon kan moeilijk zelf beslissen dat de clausule in werking treedt. Immers wanneer de persoon stelt dat de zorgvolmacht pas in werking treedt wanneer hij niet meer in staat is om zelfstandig te beslissen, kan hij dus ook (dan) niet beslissen dat de tijd voor de zorgvolmacht is ingetreden.
De voorwaardelijke uitgestelde zorgvolmacht houdt dan weer in dat op het ogenblik van het opstellen van deze voorwaardelijke zorgvolmacht de persoon met zoveel woorden erkent volledig handelingsbekwaam te zijn, hetgeen bovendien in de notariële zorgvolmacht nog eens bevestigd wordt door de notaris.
Het kan moeilijk en woelig worden als in een moeilijk bestuurbare vennootschapZorgvolmachten kunnen verleend worden aan meerdere personen tegelijkertijd. Dit hoeven daarom geen familieleden te zijn. Hoe zij oordelen wanneer ze het niet eens zijn kan geregeld worden in de zorgvolmacht en de taken en bevoegdheden kunnen ook weer in de zorgvolmacht worden geregeld.
Zo kan de ene persoon bevoegd zijn voor het vermogen en de andere persoon voor de persoonlijke rechten en zo is er ook een verdeling mogelijk tussen daden van beheer en beschikking met mogelijkheden om voor bepaalde beslissingen te werken met bijzondere meerderheden. Aldus wordt een individu gesaucissoneerd tot een vennootschap met een verkapt bestuursorgaan en gebeurlijk zelfs een conflictregeling (naar Belgisch model) waar hij zelf tussen gesandwicht wordt als goedkoop beleg.
Weliswaar moet de zorgvolmachtdrager kennis geven aan de Vrederechter wanneer de beschermde persoon wilsonbekwaam wordt. Maar de controle op deze verplichting is in de praktijk zo goed als onbestaande laat staan werkzaam.
De legale kaalslag - het perfecte alibiDe zorgvolmacht is overigens een perfect alibi tot het bekomen van een gewone lastgevingsovereenkomst waarmee het mandaat even ver kan gaan, zonder dat reeds sprake is van wilsonbekwaamheid.
Beschermde personen kunnen dan wel de zorgvolmacht intrekken, althans voor zover ze nog wilsbekwaam zijn en dat kan dan weer in vraag worden gesteld.
Natuurlijk kan het ook anders:Alternatieven voor de zorgvolmacht zijn er zeer zeker. Vooreerst en niet in het minst het bewind door een zelf gekozen persoon.
Vergeten we niet dat slechts een kleine minderheid van personen op het einde van het leven bijstand nodig heeft in het beheer van de goederen. Een grote meerderheid van personen blijft tot de (voor)laatste levensdag bekwaam. De attributen van de burgerlijke persoonlijkheid moet een mens zo maar niet te grabbel gooien.
Wie zichzelf onder zorgvolmacht plaatst bindt immers de eigen handen vast.
Is toezicht en bijstand over de persoon en zijn vermogen nodig, dan gebeurt dit nog steeds best door een onpartijdige rechter die in heel de familiale discussie geen belang of aandeel heeft en die totaal onafhankelijk een al even onafhankelijke bewindvoerder kan aanduiden.
Een bewindvoerder staat onder toezicht van de vrederechter.
Om te vermijden dat dit bewind wordt waargenomen door een advocaat die honderden personen onder zijn bewind heeft en die geen persoonlijke voeling onderhoudt, strekt het tot aanbeveling een verklaring van voorkeur (van bewindvoerder) te formuleren. Naast de keuze van een specifieke bewindvoerder, kunnen ook andere wensen voor het bewind worden opgenomen.
De verklaring van voorkeur moet worden neergelegd bij de griffie van het vredegerecht van de verblijf- of woonplaats, of bij de notaris. Vervolgens zal de verklaring ingeschreven worden in het Centraal Register. De voorkeur voor bewindvoerder kan nog op elk ogenblik gewijzigd worden. De verklaring treedt in werking wanneer iemand onder gerechtelijke bescherming wordt geplaatst en als de door hem gekozen bewindvoerder akkoord gaat. zie ook www.elfri.be - Artikel - Eigen keuze van voorlopig bewindvoerder
De beste regeling voor te beschermen gehuwde personen is art. 220 BWVoor gehuwde personen is de zorgvolmacht een foutieve keuze gelet op de maatregelen die de familierechtbank kan nemen in toepassing van artikel 220 BW.
Dit artikel stelt:
“Art. 220 BW:§ 1 Ingeval een der echtgenoten vermoedelijk afwezig is, of ingeval de rechtbank oordeelt, op grond van feiten vastgesteld in een met redenen omkleed proces-verbaal, dat een der echtgenoten in de onmogelijkheid verkeert zijn wil te kennen te geven of wilsonbekwaam is, dan kan de andere echtgenoot zich door de familierechtbank laten machtigen om de in artikel 215, § 1, bedoelde handelingen alleen te verrichten.§ 2. Indien de echtgenoot die in de onmogelijkheid verkeert zijn wil te kennen te geven of wilsonbekwaam is, geen lasthebber heeft aangesteld of geen wettelijke vertegenwoordiger heeft, kan de andere echtgenoot aan de familierechtbank vragen om in zijn plaats te worden gesteld voor de uitoefening van al zijn bevoegdheden of een gedeelte ervan.§ 3. In de gevallen bepaald in § 1, kan de andere echtgenoot zich door de [3 familierechtbank]3 laten machtigen om de door derden verschuldigde geldsommen geheel of ten dele te ontvangen ten behoeve van de huishouding.”
Meer info of bijstand bijstand alvorens een beste beslissing te nemen? Mail naar
elfri@elfri.be of vraag een afspraak (tel 055/31.86.47)