Met de invoering (Potpourri II: wet van 5 februari 2016) van een guilty plea-procedure, kan de dader deze bekentenis afleggen in ruil voor een mildere strafvordering door het Openbaar Ministerie. Er moeten dan geen debatten meer worden gevoerd over de schuld en de strafmaat, want het openbaar ministerie oordeelt over de opportuniteit om een strafvermindering voor te stellen.
Hieronder dient bij wordt dan lagere straf voorstellen dan de straf die gevorderd zou zijn indien de verdachte zijn schuld aan de feiten bleef betwisten.
De rechter ten gronde beoordeelt vervolgens de gegrondheid én de proportionaliteit van de toepassing van een “guilty plea” en gaat na of de bekentenis bewust en zonder ongeoorloofde dwang tot stand is gekomen. De “Guilty plea” kan enkel toegepast worden voor feiten waarvoor de gevangenisstraf minder dan vijf jaar bedraagt. Het initiatief voor deze procedure komt enkel toe aan het het Openbaar Ministerie, na de verwijzing voor de raadkamer
Bepaalde misdrijven zijn expliciet uitgesloten van de mogelijkheid tot 'guilty plea':
• niet correctionaliseerbare misdaden strafbaar met meer dan 20 jaar,
• verkrachting,
• seksuele delicten op of met minderjarigen,
• prostitutie
• doodslag.
De verdachte die een voorstel krijgt van het Openbaar Ministerie heeft een bedenktijd van 10 dagen. Hij kan zich enkel akkoord verklaren met het gedane voorstel nadat een advocaat werd geraadpleegd met betrekking tot het voorstel. Wanneer de verdachte instemt met het voorstel wordt een PV opgemaakt waarin de kwalificatie van het misdrijf, de bestraffing en de eventuele kosten en verbeurdverklaringen worden bepaald.
Het finale oordeel komt evenwel nog steeds toe aan de rechter. De rechter controleert het akkoord te controleren en hoort het eventuele slachtoffer. In concreto gaat de Rechtbank na:
• of het akkoord vrijwillig is tot stand gekomen
• of de feiten juist werden gekwalificeerd
• of de straf als proportioneel voorkomt.
Een eventuele burgerlijke vordering wordt behandeld en de Rechtbank zal zich hierover dienen uit te spreken.
"a plea" is gewoon een antwoord op de vraag of de beklaagde schuldig of onschuldig pleit. "guilty", "not guilty", "no contest" .
Voor feiten die niet van die aard schijnen te zijn dat ze gestraft moeten worden met een hoofdstraf van meer dan vijf jaar correctionele gevangenisstraf, kan de procureur des Konings, indien de verdachte of de beklaagde de schuld van de hem tenlastegelegde feiten erkent, hetzij ambtshalve, hetzij op verzoek van de verdachte of de beklaagde of zijn advocaat, de toepassing voorstellen van de procedure van voorafgaande erkenning van schuld.
In dat geval kan hij, in de voorwaarden voorzien in de wet, lagere straffen voorstellen dan hij meende te moeten vorderen, of een straf met geheel of gedeeltelijk uitstel of probatie-uitstel, of een gewone opschorting of een probatie-opschorting.
De verklaringen waarmee de verdachte of de beklaagde de schuld aan de hem tenlastegelegde feiten erkent, worden afgelegd in het bijzijn van een advocaat naar keuze of een hem toegewezen advocaat.
In voorkomend geval, worden de verklaringen waarmee de verdachte of de beklaagde de schuld aan de hem tenlastegelegde feiten erkent en de straffen die de procureur des Konings voorstelt aanvaardt, vastgelegd in een overeenkomst waarin de feiten en hun kwalificatie precies worden omschreven en dat zowel door de verdachte of de beklaagde en zijn advocaat, als door de procureur des Konings wordt ondertekend.
Als de zaak nog niet is vastgesteld voor een rechter ten gronde bepaalt de overeenkomst de plaats, dag en uur van de zitting van de rechtbank waarop de verdachte of de beklaagde dient te verschijnen,
De rechtbank hoort de beklaagde en zijn advocaat over de afgesloten overeenkomst en de erkende feiten.
In voorkomend geval, hoort de rechtbank ook het slachtoffer en zijn advocaat over de feiten en de vergoeding van de schade. Het slachtoffer kan zich op de zitting van de rechtbank, die de afgesloten overeenkomst dient te bekrachtigen, burgerlijke partij stellen en vergoeding van zijn schade vragen. De gedaagden worden gehoord met betrekking tot de burgerlijke rechtsvordering.
De rechtbank verifieert of voldaan is aan alle wettelijke voorwaarden. Indien ze oordeelt dat dit het geval is, bekrachtigt ze de afgesloten overeenkomst en spreekt ze de voorgestelde straffen uit bij erkenning van schuld door de beklaagde.