Wat is een verbintenis?
Een verbintenis is de juridische relatie waardoor een partij verplichting heeft tegenover een andere partij. Deze verplichting kan bestaan uit iets te geven, een daad te stellen of zich van iets te onthouden. Korter gesteld is een verbintenis samen te vatten als een verplichting van een partij ten aanzien van een andere.
Uittreksel uit het NBW
"Art. 5.1 Verbintenis
Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een schuldenaar, indien nodig in rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen."
In deze gekozen definitie wordt de nadruk gelegd op het juridisch afdwingbaar karakter van de verbintenis. Dankzij dat juridisch afdwingbaar karakter heeft de schuldeiser het recht een uitvoerbare titel te verkrijgen ten laste van de schuldenaar en, in geval van niet-nakoming door de schuldenaar, gebruik te maken van de middelen van tenuitvoerlegging in de vorm van uitvoerende beslagen of reële executie (uitzetting, gerechtelijke vervanging, rechterlijke beslissing die geldt als akte, enz.).
Met deze definitie kan men de verbintenis onderscheiden van andere plichten, bijvoorbeeld de algemene zorgvuldigheidsnorm, de “verplichte handelingen en formaliteiten.
Een verbintenis kan ontstaan door:
1. een overeenkomst (zie hierna)
2. een onrechtmatige daad (art. 1382-1383 B.W.)
3. een eenzijdige wilsuiting;
4. een zaakwaarneming (art. 1372-1375 B.W.);
5. een onverschuldigde betaling (art. 1376-1381 B.W.);
6. een vermogensverschuiving zonder oorzaak.
7. een wet (vb. onderhoudsplicht)
Wat is een overeenkomst?
Een overeenkomst is een samentreffen van de wil van de partijen om verbintenissen aan te gaan. Verbintenis ontstaan aldus uit overeenkomst, maar verbintenissen kunnen ook ontstaan zonder enige overeenkomst (zie hoger), bv. de verplichting tot vergoeding van de schade uit onrechtmatige daad of de verbintenis tot vergoeding van het slachtoffer van een misdrijf of een louter rechtsfeit zonder enige wilsovereenstemming (zaakwaarneming, onverschuldigde betaling of vermogensverschuiving zonder oorzaak).
Wat is een contract?
Het geheel van verbintenissen van beide partijen die ontstaan in gevolge wilsovereenstemming heet men een contract. Men gebruikt het begrip contract ook om een geheel van verbintenissen te omschrijven tot gemakkelijk te ordenen categorieën, zoals kopcontract, leningscontract, huurcontract. OP die wijze weet de burger onmiddellijk waar de spreekwoordelijke klepel hangt. Heel wat contracten hebben evenwel geen benaming. Partijen kunnen evenwel vrij hun contractuele relatie bepalen mits de openbare orde niet wordt geraakt. Indien een contract niet onder een bepaalde categorie valt, spreekt men over een onbenaamd of onbenoemd contract. Een contract hoeft niet geschreven te zijn. Er zijn geschreven en ongeschreven of mondelinge contracten die evenzeer geldig zijn en afdwingbaar.
Verwarring in het burgerlijk wetboek
Het (oud) burgerlijk wetboek gebruikt de termen "verkeerd" en door mekaar. Veelal dient men verbintenis te lezen waar het burgerlijk wetboek contract bedoelt.
Uittreksel uit het NBW
"Art. 5.4 Definitie van het contract
Een contract, of overeenkomst, is een wilsovereenstemming tussen twee of meer personen met de bedoeling rechtsgevolgen te doen ontstaan."
Contract en overeenkomst worden in het NBW opgevat als synoniemen. De rechtsgevolgen beoogd door een contract zijn bijvoorbeeld het vestigen, het vaststellen, het modaliseren, het schorsen, het overdragen, het wijzigen of het uitdoven van subjectieve rechten, de oprichting van een rechtspersoon in de gevallen bepaald door de wet.
Uittreksel uit het oud burgerlijk wetboek.
Artikel 1101. Een contract is een overeenkomst waarbij een of meer personen zich jegens een of meer andere verbinden iets te geven, te doen, of niet te doen.
Een juiste lezing zou evenwel zijn: een verbintenis is de verhouding tussen partijen om iets te geven, te doen, of niet te doen.
Art. 1102. Een contract (lees hier: verbintenis) is wederkerig of tweezijdig, wanneer de contractanten zich over en weder jegens elkaar verbinden.
Het nieuw burgerlijk wetboek voorziet verder in
Art. 5.5. Consensuele, vormelijke en zakelijke contracten
Een contract is consensueel wanneer het tot stand komt door de loutere wilsovereenstemming van de partijen zonder dat zijn geldigheid onderworpen is aan een vormvereiste.
Een contract is vormelijk wanneer zijn geldigheid onderworpen is aan een vormvereiste.
Een contract is zakelijk wanneer zijn totstandkoming onderworpen is aan de overhandiging van een voorwerp door een partij aan de andere.
Art. 5.6. Wederkerige en eenzijdige contracten
Een contract is wederkerig wanneer de partijen over en weer jegens elkaar verbonden zijn.
Een contract is eenzijdig wanneer een partij verbonden is jegens een andere, zonder enige verbintenis voor laatstgenoemde.
Art. 5.7. Contracten onder bezwarende en ten kosteloze titel
Een contract is onder bezwarende titel wanneer het voor elke partij een voordeel oplevert.
Een contract is ten kosteloze titel wanneer een partij die aan de andere een voordeel verschaft, in ruil daarvoor geen voordeel krijgt.
Art. 5.8. Vergeldende en kanscontracten
Een contract is vergeldend wanneer, bij zijn totstandkoming, de wederkerige prestaties als gelijkwaardig worden beschouwd.
Een contract is een kanscontract wanneer de gelijkwaardigheid van de wederkerige prestaties waartoe de partijen zich verbonden hebben, onzeker is doordat het bestaan of de omvang van één van de prestaties afhangt van een onzekere gebeurtenis. Het veronderstelt het bestaan van een kans op winst of een risico op verlies.
Art. 5.9. Raamcontract
Een raamcontract is een contract waarbij de partijen de algemene principes overeenkomen waarbinnen zij latere uitvoeringscontracten zullen sluiten.
Art. 5.10. Toetredingscontract
Een contract is een toetredingscontract wanneer het vooraf en eenzijdig is opgesteld door een partij en er niet over onderhandeld kan worden.
Het feit dat over sommige bedingen van het contract kan worden onderhandeld, sluit de toepassing van dit artikel op de rest van het contract niet uit, indien de globale beoordeling leidt tot de conclusie dat het niettemin gaat om een toetredingscontract.
Art. 5.11. Contract met een consument
Een contract met een consument is het contract gesloten tussen een onderneming in de zin van het Wetboek van economisch recht en een consument in de zin van dat Wetboek.
Art. 5.12. Meerpartijencontract
Een meerpartijencontract is een contract door meer dan twee partijen aangegaan.