Feitelijk samenwonenden samenwonenden zijn geen wettelijke erfgenamen van mekaar. Voor wettelijke samenwonenden is er recente een regeling uitgewerkt:
Vanaf 18 mei 2007 erven wettelijk (dus geen feitelijke samenwonenden) van mekaar, zonder dat er in een testament dient voorzien te worden.
De langstlevende wettelijk samenwonende partner erft het vruchtgebruik van de gemeenschappelijke verblijfplaats en de daarin aanwezige inboedel zonder dat hiervoor een testament nodig is.
Wettelijk samenwonenden kunnen verder gaan dan dit automatisch vruchtgebruik van de gezinswoning en huisraad. Zo kunnen zij, zelfs wanneer er nog ouders in leven zijn, elkaar giften doen die de hele nalatenschap omvatten.
Wanneer het niet de bedoeling is van wettelijk samenwonenden om het vruchtgebruik op de gezinswoning en het huisraad tussen elkaar na te laten bij overlijden, kunnen ze hiervan afwijken in een testament op te maken. Wanneer de wettelijk samenwonenden willen dat zij meer erven dan dit vruchtgebruik op de gezinswoning en het huisraad, kunnen zij hiertoe een testament opmaken. Dit is dus ook nodig wanneer de wettelijk samenwonende de enige erfgenaam is.
Voor zover feitelijk samenwonenden wensen dat hun vermogen na overlijden overgaat op de andere overlevende partner zullen zij beroep dienen te doen op een testament. Zij kunnen ook gebruik maken van bedingen van aanwas of tontines. Ook de wettelijk samenwonenden die meer willen overdragen bij overlijden dan het vruchtgebruik van de verblijfplaats en de inboedel dienen beroep ten doen op een testament, dan wel op constructies zoals tontine en beding van aanwas of patrimoniumvennootschap.
Gezien deze derden geen bloedverwanten zijn was een dergelijke overgang vroeger zwaar belast middels de sucessierechten.
In het Vlaamse Gewest zijn de successierechten bij dergelijke overgangen inmiddels gelijkgesteld met het rechtelijntarief voor de wettelijk samenwonenden en voor de feitelijk samenwonenden, met bijkomende voorwaarde dat deze laatsten op de dag van het openvallen van de nalatenschap ten minste één jaar met de erflater hebben samengeleefd.
Het rechtelijntarief geldt in Wallonië enkel voor de wettelijk samenwonenden en dus niet voor de feitelijk samenwonenden. Bovendien dient om van het rechtelijntarief te genoeten in Wallonië de verklaring van wettelijk samenwoonst ontvangen te zijn meer dan een jaar voor het openvallen van de nalatenschap en geldt dit verminderd tarief niet voor wettelijk samenwonenden die verwant zijn tot in de 4° graad.
In het Brussels gewest geldt het rechtelijntarief voor alle wettelijk samenwonenden zonder bijkomende voorwaarden (zelfde regeling voor de wettelijk samenwonenden zoals in Vlaanderen), maar is er geen verminderd tarief voor de feitelijk samenwonenden.
Betekent dat dat wettelijk samenwonenden en in bepaalde gevallen ook feitelijk samenwonenden hun volledig vermogen aan mekaar kunnen overmaken bij testament?
Dit is mogelijk voor zover er geen kinderen zijn sinds 01/09/2018 waarbij de ascendentenreserve werd afgeschaft. Ouders van de feitelijk samenwonenden hebben geen reserve meer.
De giften bij akten onder de levenden of bij testament mogen de helft van de goederen niet overschrijden, indien de overledene, bij gebreke van kinderen, in de vaderlijke en in de moederlijke lijn een of meer bloedverwanten van de opgaande lijn achterlaat; en drie vierden, indien hij slechts in één lijn bloedverwanten van de opgaande lijn achterlaat. (zie art. 915 B.W.)
(De giften aan de langstlevende echtgenoot mogen evenwel de gehele nalatenschap omvatten.)
Enkel door te huwen zullen aldus de samenwonenden de ascendentenreserve kunnen vermijden.
Link naar bijdrage nieuwe erfrechtwet 31-07-2017