Een potestatieve voorwaarde is een toekomstige en onzekere gebeurtenis waarvan partijen bij een overeenkomst de uitwerking of uitdoving van een verbintenis doen afhangen en die één van de partijen in haar macht heeft. Een dergelijke voorwaarde is ongeldig wanneer ze afhangt van de loutere wil van de partij die zich verbindt (W. VAN GERVEN en S. COVEMAEKER, Verbintenissenrecht, Acco, 2001, p. 310-312).
Een potestatieve voorwaarde is die welke de uitvoering van de overeenkomst doet afhangen van een gebeurtenis die de ene of de andere van de contracterende partijen vermag te doen plaatshebben of te verhinderen (art. 1170 oud BW). Iedere verbintenis is nietig, wanneer zij is aangegaan onder een potestatieve voorwaarde van de zijde van degene die zich verbindt (art. 1174 oud BW), d.w.z. de voorwaarde waarvan de vervulling uitsluitend afhangt van de wil van hem die zich verbindt (Cass. 16 december 1960, Pas. 1961, I, 421; Cass. 13 oktober 1983, AR. nr. 6893, Arr.Cass., 1983, 163).
Krachtens artikel 1168 oud Burgerlijk Wetboek is een verbintenis voorwaardelijk, wanneer men deze doet afhangen van een toekomstige en onzekere gebeurtenis, hetzij door de verbintenis op te schorten totdat de gebeurtenis zal plaatshebben, hetzij door ze teniet te doen, naargelang de gebeurtenis plaatsheeft of niet plaatsheeft.
Krachtens artikel 1174 oud Burgerlijk Wetboek is iedere verbintenis nietig, wanneer zij is aangegaan onder een potestatieve voorwaarde aan de zijde van degene die zich verbindt.
Deze bepaling betreft de zuiver potestatieve opschortende voorwaarde, namelijk de opschortende voorwaarde waarvan de vervulling uitsluitend afhangt van de wil van de partij die zich verbindt. Zij verhindert niet de gewoon potestatieve opschortende voorwaarde, dit is de opschortende voorwaarde waarvan de vervulling weliswaar in de macht van de schuldenaar ligt, maar ook afhangt van externe factoren. Evenmin verhindert deze bepaling de zuiver potestatieve ontbindende voorwaarde en de gewoon potestatieve ontbindende voorwaarde.
Hieruit volgt dat een toekomstige en voor de partijen onzekere gebeurtenis als ontbindende voorwaarde kan worden bedongen, ook al is haar werking afhankelijk van de wilsuiting van de partij die zich verbindt.
Voor de bepalingen met betrekking tot de potestatieve voorwaarde in het NBW (klik hier)
Voor de bepalingen met betrekking tot de voorwaardelijke verbintenis in het NBW (klik hier).