Art. 371 van het burgerlijk wetboek voorziet in de wederzijdse verplichting van eerbied tussen ouders en kinderen.
Dit gebrek aan eerbied kan als grond worden ingeroepen om een einde te maken aan de onderhoudsverplichting wanneer een meerderjarig kind op flagrante wijze zijn ouders niet respecteert.
Zie Vred. Hoei, 05/02/1986, Jur. Liège 1986,623;
Zie Rb. Brussel 31/12/1991, RW 1991-1992, 1328
Zie ook Vred. Gent 28/12/1998 AJT 1999-2000, 711 met noot van De Groote
Let wel deze stelling wordt niet door alle rechtbanken aangenomen. Een belangrijk deel van de rechtspraak stelt dat onwaardigheid geen grond is om de onderhoudsplicht uit te sluiten, behoudens de uitzonderingen van art. 33,4° van de jeugdbeschermingswet.
• Zie: Vred. St. Jans-Molenbeek 10 mei 1994 AJT 1994-95,63
• Zie terzake rechtbank Leuven 29/04/05 RABG 2006/07, 533, met noot Vergauwen.
• Hof van Beroep Gent 5 april 2007:
"De geïntimeerde werpt ter zake de exceptie van onwaardigheid van de onderhoudsgerechtigden op als verweer tegen de vordering van de appellante tot verhoging van de onderhoudsbijdragen voor de
zonen van partijen.
Vermits de geïntimeerde de door de eerste rechter bepaalde onderhoudsbijdragen heeft betaald in de voormelde niet betwiste perioden hanteert hij klaarblijkelijk dit criterium om hem gedeeltelijk met name enkel voor wat de gevraagde verhoging betreft ¿ van zijn onderhoudsverplichting te ontlasten.
De wet bepaalt dat een kind van welke leeftijd ook aan zijn vader en moeder respect verschuldigd is(art. 371 B.W.).
De flagrante miskenning van deze plicht door een meerderjarig kind kan in principe zijn recht op voortgezet onderhoud vanwege die ouder verbeuren.
5.2.
Het feit dat er tussen de geïntimeerde en zijn zonen klaarblijkelijk een contactarmoede bestond/bestaat en dat zij hun vader geen eerbied en respect zouden betonen/betoond hebben is naar het oordeel van het hof in de gegeven omstandigheden niet van aard enige invloed te kunnen hebben op de vordering van de appellante tot verhoging van de verschuldigde onderhoudsbijdragen.
Naast het feit dat grote terughoudendheid geboden is wat betreft de beoordeling van de miskenning
van deze plicht tijdens de minderjarigheid van S en L, noopt een onderzoek van de stukken waarop het hof vermag acht te slaan tot het besluit dat ook de geïntimeerde zijn aandeel heeft in de verziekte relatie tussen hem en zijn kinderen, zowel vóór als na hun meerderjarigheid (stuk 39 geïntimeerde: verklaring van L aan de rijkswacht Wetteren d.d. 11 juli 1994; stukken 11 a en 11b appellante: brief van L d.d. 28 juli 1994 en van S d.d. 27 juli 1994).
5.3.
De geïntimeerde voert aan dat S hem na zijn meerderjarigheid niet op geregelde tijdstippen heeft op de hoogte gebracht van zijn studieverloop.
Eén en ander wordt door de appellante ontkend en is niet éénduidig bewezen.
Enkel de stukken 1 en 2 van de geïntimeerde tonen aan dat hij bij de Universiteit Gent respectievelijk op 6 oktober 1997 en 5 juli 1998 zelf informeerde over de studieresultaten van zijn zoon.
Uit het schrijven van de raadsman van de geïntimeerde d.d. 4 oktober 2000 aan de raadsman van de appellante blijkt dat de geïntimeerde er van op de hoogte was dat S alsdan in zowel de tweede als de derde kandidatuur was ingeschreven (stuk 16 geïntimeerde).
5.4.
Er is in casu dan ook geen sprake van een ernstig geval van onwaardigheid dat aanleiding zou kunnen
geven tot een gedeeltelijk verlies van de onderhoudsbijdrage.
6.
Door de enkele daad van het huwelijk gaan de beide ouders de verplichting aan om hun kinderen
huisvesting, levensonderhoud, toezicht, opvoeding en opleiding te verschaffen. Daarbij kunnen de kinderen aanspraak maken op een levensstandaard in verhouding tot de welstand van hun ouders.
De beide ouders moeten daarin bijdragen naar evenredigheid van hun inkomsten en mogelijkheden en naargelang de noden van de kinderen.
Ook de duur van het verblijf bij ieder van de ouders ¿ ter zake een hoofdverblijf bij de moeder en de
facto geen verblijf bij de vader ¿ heeft zijn invloed op de begroting, evenals de fiscale repercussies.
7.1.
De eerste rechter hield bij zijn beslissing van 1 februari 1995 rekening met een maandelijks nettoinkomen in hoofde van de appellante als (deeltijds) bankbediende van 879,28 EUR (35.470,- BEF) en in hoofde van de geïntimeerde als leraar van 1.602,81 EUR (64.657,- BEF).
Hiermede rekening houdend, evenals met de werkelijke noden en kosten voor levensonderhoud van de jongens (17 en 16 jaar en beiden alsdan leerling in het college te Melle) werd de onderhoudsbijdrage begroot op 185,92 EUR (7.500,- BEF) boven de kinderbijslag die aan de moeder
diende toe te komen.
De stukken 36 en 37 van de geïntimeerde (aanslagbiljetten aanslagjaar 1994, inkomsten 1993 en aanslagjaar 1995, inkomsten 1994) reveleren volgende inkomsten.
Voor het jaar 1993 had de geïntimeerde een belastbaar inkomen van 24.314,26 EUR (980.835,- BEF) - 7.650,66 EUR (308.627,- BEF) bedrijfsvoorheffing = 16.663,60 EUR (672.208,- BEF) of gemiddeld per
maand 1.388,63 EUR (56.017,- BEF).
Voor datzelfde jaar ontving de appellante een belastbaar inkomen van 11.914,21 EUR (480.618,- BEF) - 2.550,50 EUR (102.887,- BEF) = 9.363,71 EUR (377.731,- BEF) of gemiddeld per maand 780,32 EUR (31.478,- BEF).
De te betalen belasting bedroeg uiteindelijk 160,64 EUR (6.480,- BEF).
Voor het jaar 1994 had de geïntimeerde een belastbaar inkomen van 25.554,28 EUR (1.030.857,- BEF) - 8.231,01 EUR (332.038,- BEF) bedrijfsvoorheffing - 167,33 EUR (6.750,- BEF) bijzondere bijdrage sociale zekerheid = 17.155,94 EUR (692.069,- BEF) of gemiddeld per maand 1.429,65 EUR (57.672,- BEF).
Voor datzelfde jaar had de appellante een belastbaar inkomen van 12.796,59 EUR (516.213,- BEF) - 2.981,69 EUR (120.281,- BEF) - 52,06 EUR (2.100,- BEF) bijzondere bijdrage sociale zekerheid = 9.762,84 EUR (393.832,- BEF) of gemiddeld per maand 813,56 EUR (32.819,- BEF).
De te betalen belasting bedroeg uiteindelijk 862,02 EUR (34.774,- BEF).
De hypothecaire leninglast op de gezinswoning was 313,66 EUR (12.653,- BEF) per maand volgens de geïntimeerde en zijn huurlast, nutsvoorzieningen inbegrepen, 322,26 EUR (13.000,- BEF) per maand.
7.2.
Als beroepsgrieven liet de appellante in haar appèlakte gelden met het oog op het doen toekennen van de oorspronkelijk door haar gevorderde onderhoudsbijdrage van 247,89 EUR (10.000,- BEF) per maand en per jongen, enerzijds, het gegeven dat de huurlast in hoofde van de geïntimeerde buiten beschouwing diende te worden gelaten gelet op zijn intrek bij zijn vriendin, en anderzijds, dat de
orthodontische behandeling van beide jongens een meeropleg verantwoordde.
Van een beweerde meerkost ingevolge orthodontie ligt geen bewijs voor. Anderzijds is het gegeven dat de geïntimeerde kostendelend samenwoonde relevant doch niet van
aard op zichzelf een verhoging van de onderhoudsbijdragen te verantwoorden.
Overigens bewijst de geïntimeerde dat zijn echtgenote zelf invalide is met vele medische kosten (stukken 49-51, 52, 53 geïntimeerde).
De appellante staaft met haar stukken 6 en 7 voor het schooljaar 1994-1995 de schoolkosten voor S ten bedrage van 1.320,95 EUR (53.287,- BEF) en voor L ten bedrage van 972,68 EUR (39.238,- BEF) bij het schoollopen in het college van Melle. De verplaatsingskosten raamt zij op 44,62 EUR (1.800,- BEF) per maand.
Met inachtneming van de hoger aangehaalde criteria en de feitelijke gegevens komen de door de eerste rechter opgelegde onderhoudsbijdragen het hof passend voor.
8.1.
De appellante heeft haar onderhoudsvordering voor S, die universiteitsstudent werd, verhoogd in haar conclusie neergelegd op 6 oktober 1995 naar 309,87 EUR (12.500,- BEF). In conclusies
neergelegd op 19 augustus 2004 dreef zij haar vordering verder op tot 371,84 EUR.
De kosten voor de universitaire studies voor S worden, naast het inschrijvingsgeld aangenomen dat S niet beursgerechtigd was ¿, geraamd op 1.200,- EUR per jaar dat in éénmaal wordt afgelegd (stuk
25 appellante).
De kosten voor de hogeschool zijn niet meer dienend vermits de geïntimeerde daarin niet meertussenkwam.
8.2.
De appellante is deeltijds blijven werken tot 1999 en vanaf dan begon zij voltijds te werken (stuk 22 appellante).
Deze eigen keuze van de appellante ¿ niet meer te verantwoorden door de noodzaak tot opvang van de kinderen ¿ kan niet doorwegen op de geïntimeerde.
Haar netto-inkomen evolueerde als volgt:
- 1995: 14.588,61 EUR (588.503,- BEF) - 2.215,28 EUR (89.364,- BEF) bedrijfsvoorheffing = 12.373,33 EUR (499.139,- BEF) of gemiddeld per maand 1.031,11 EUR (41.595,- BEF) en een te
betalen belasting van 613,76 EUR (24.759,- BEF);
- 1996: 21.326,65 EUR (860. 315,- BEF) - 4.358,12 EUR (175.806,- BEF) bedrijfsvoorheffing - 63,01 EUR (2.542,- BEF) bijzondere bijdrage sociale zekerheid = 16.905,52 EUR (681.967,- BEF) of gemiddeld per maand 1.408,80 EUR (56.831,- BEF) en een te betalen belasting van 1.955,48 EUR
(78.884,- BEF);
- 1997: 22.013,39 EUR (888.018,- BEF) - 4.885,91 EUR (197.097,- BEF) bedrijfsvoorheffing -
77,09 EUR (3.110,- BEF) bijzondere bijdrage sociale zekerheid = 17.050,39 EUR (687.811,- BEF) of gemiddeld 1.420,88 EUR (57.318- BEF) per maand en een te betalen belasting van 1.692,37 EUR (68.270,- BEF);- 1998: 21.608,93 EUR (871.702,- BEF) - 5.535,51 EUR (223.302,- BEF) - 83,29 EUR (3.360,- BEF) = 15.990,12 EUR (645.040,- BEF) of gemiddeld per maand 1.332,50 EUR (53.753,- BEF) per maand en een te betalen belasting van 1.343,21 EUR (54.185,- BEF);
- 1999: 24.967,44 EUR (1.007.184,- BEF) - 9.109,49 EUR (367.476,- BEF) - 226,00 EUR (9.117, BEF) = 15.631,94 EUR (630.591,- BEF) of per maand gemiddeld 1.302,66 EUR (52.549,- BEF) en een te
betalen belasting van 714,85 EUR (28.837,- BEF);
- 2000: 29.568,76 EUR - 10.747,28 EUR - 291,35 EUR bijzondere bijdrage sociale zekerheid = 18.530,13 EUR of per maand gemiddeld 1.544,-EUR en een te betalen belasting van 567,04 EUR.
Zij nam naar aanleiding van de vereffening-verdeling de gezinswoning over.
8.3.
De geïntimeerde bewijst enkel op 1 april 2004 (hetzij na de relevante periode) een pensioen te ontvangen van 1.340,86 EUR per maand (stuk 20 geïntimeerde).
De geïntimeerde kent sedert een aantal jaren een zware medische problematiek, met niet geringe kosten die een impact hebben op zijn draagkracht (stukken 21, 22, 23, 24, 40, 41, 42, 43, 44, 46, 47
en 48 geïntimeerde).
Hij bewijst buiten de relevante periode ¿ voor de aankoop van een woning een overbruggingskrediet te hebben aangegaan (stuk 25 geïntimeerde).
Ook andere kosten die de geïntimeerde bewijst hebben ten dele betrekking op de periode na 2000 (stukken 27-35 geïntimeerde).
Volgens de appellante heeft de geïntimeerde respectievelijk 225.000,-EUR en 115.000,- EUR uit de vereffening-verdeling ontvangen zonder dat blijkt wanneer die bedragen hem werden uitbetaald.
De geïntimeerde woont zoals voorzegd kostendelend samen
8.4.
S is in het academiejaar 1995-1996 begonnen aan universitaire studies geneeskunde en slaagde in het academiejaar 1996-1997 na de tweede examenperiode (stuk 1 geïntimeerde).
In het academiejaar 1997-1998 is S overgegaan naar de tweede kandidatuur geneeskunde, slaagde niet voor de eerste examenperiode maar genoot van een overdracht van examenpunten naar de tweede examenperiode (stuk 2 geïntimeerde), waarvoor hij niet slaagde (stuk 3 geïntimeerde).
In het academiejaar 1998-1999 slaagde S evenmin in de tweede kandidatuur geneeskunde in geen van de beide zittijden (stuk 5 geïntimeerde).
In het academiejaar 1999-2000 was S ingeschreven zowel voor de tweede als de derde kandidatuur geneeskunde (stukken 6 en 7 geïntimeerde). Hij slaagde in geen van beide na twee zittijden (stukken
10 en 11 geïntimeerde).
In het academiejaar 2000-2001 en 2001-2002 was S opnieuw ingeschreven in de tweede kandidatuur geneeskunde (stukken 12 en 13 geïntimeerde).
Voor het academiejaar 2002-2003 was S ingeschreven in de derde kandidatuur geneeskunde (stukken 14-15 geintimeerde), doch slaagde niet (stuk 24 appellante).
Eén en ander wordt niet tegengesproken door de door de appellante overgelegde studieattesten (stukken 19 appellante).
Uiteindelijk behaalde S met onderscheiding het diploma van gegradueerd (psychiatrisch) verpleger (diploma van 22 juni 2004; stuk 23 appellante).
8.5.
Met inachtneming van de hoger aangehaalde criteria en de feitelijke gegevens zijn er geen redenen tot verhoging van de onderhoudsbijdragen voor S zoals door de eerste rechter toegekend
De geïntimeerde is voor S een onderhoudsbijdrage blijven betalen gedurende vijf jaar na afloop van het middelbaar onderwijs.
Blijkbaar verliepen de studies geneeskunde voor S uitermate moeizaam en waren deze duidelijk te hoog gegrepen. Uiteindelijk heeft S met succes de studie van verpleger beëindigd doch na 2000 werd door appellante geen onderhoudsbijdrage meer gevraagd.
De onderhoudsbijdrage zoals door de geïntimeerde betaald is, in acht genomen zijn draagkracht, voldoende en van aard om S op redelijke wijze toe te staan een aan zijn mogelijkheden aangepaste opleiding te voltooien.
Bij de beoordeling van de zaak zijn de door de partijen nog in Belgische frank uitgedrukte bedragen
wetshalve omgezet in Euro, tevens rekening houdend met de afrondingsbepalingen. Wanneer de Belgische frank nog wordt vermeld, is dit louter ten informatieven titel.
Alle anders luidende conclusies worden door het hof verworpen als ongegrond, niet dienend en/of irrelevant.
OP DIE GRONDEN,
HET HOF,
recht doende op tegenspraak,
gelet op artikel 24 van de wet van 15 juni 1935 op het gebruik der talen in gerechtszaken;
Verklaart het hoger beroep met betrekking tot het gebruik van het werkatelier en de tussenkomst in de hypothecaire lening zonder voorwerp.
Decreteert de afstand van hoger beroep van de appellante wat betreft de onderhoudsbijdrage voor E, zoals aanvaard door de geïntimeerde.
Verklaart het hoger beroep voor het overige toelaatbaar, doch wijst het af als niet gegrond.
Bevestigt de bestreden beschikking binnen de perken van het hoger beroep, met dien verstande dat ¿ ingevolge akkoord van partijen ¿ de onderhoudsbijdrage voor L geldt tot en met september 1998
en voor S tot en met december 2000.
Verwijst de appellante in haar eigen kosten van deze aanleg, met dien verstande dat de uitgavenvergoeding en de rechtsplegingvergoedingen worden omgeslagen over de partijen.
Verstaat dat de kosten verder niet nuttig te begroten zijn.
Aldus gewezen en uitgesproken in openbare terechtzitting van het hof van beroep te Gent, ELFDE KAMER, zetelende in burgerlijke zaken, op VIJF APRIL TWEEDUIZEND EN ZEVEN."
Edoch
• Cass. 3 juni 2010, RABG, 2011/05,333 met noot, E. De Maeyer en C. Vergauwen: Hof van Cassatie gooit de exceptie van onwaardigheid in het onderhoudsrecht overboord.
Samenvatting:
Gebrek aan respect van een kind zoals ten aanzien va de ouders verplicht, vormt geen beletsel om een recht op onderhoudsbijdrage door het kind te vorderen, omdat dit recht van openbare orde is.
Uittreksel uit het arrest:
I. Rechtspleging voor het Hof
Het cassatieberoep is gericht tegen een vonnis, op 31 januari 2008 in hoger beroepgewezen door de rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde.
Raadsheer Geert Jocqué heeft verslag uitgebracht.
Advocaat-generaal Guy Dubrulle heeft geconcludeerd.
II. Cassatiemiddel
Geschonden wettelijke bepalingen
– de artikelen 203, 203bis, 371, 1134 en 1135 van het Burgerlijk Wetboek;
– artikel 1288 van het Gerechtelijk Wetboek, 1ste lid, 3 ° van voornoemde wetsbepaling zoals van toepassing vóór de wijziging bij artikel 27 van de wet van 30 juni 1994houdende wijziging van artikel 931 van het Gerechtelijk Wetboek en van de bepalingen betreffende de procedures van echtscheiding.
Aangevochten beslissingen
Het bestreden vonnis verklaart, na alle andere, meeromvattende en tegenstrijdige
middelen en conclusies van de hand te hebben gewezen, het hoger beroep van deverweerder gegrond, hervormt het vonnis a quo in al zijn beschikkingen, en opnieuwwijzende, zegt voor recht dat de verweerder geen onderhoudsbijdrage noch bijkomende onderhoudsbijdrage dient te betalen voor zijn zoon E. vanaf 1 april 2001 envoor zijn dochter E. vanaf 1 maart 2005, en dit op volgende gronden:
“3.2.1. De bewering van (de verweerder) dat in onderling akkoord met (de eiseres)hij voor E. vanaf 1 april 2001 geen onderhoudsbijdrage meer moet betalen komtgeenszins als bewezen voor.
3.2.2. (...) dat beide ouders krachtens artikel 203 1 van het Burgerlijk Wetboek,aan hun minderjarige of studerende kinderen levensonderhoud, opvoeding en eenpassende opleiding verschuldigd zijn tot hun opleiding voltooid is. En kan voortduren tot zij in hun levensonderhoud kunnen voorzien.
Tevens heeft een kind, conform artikel 371 van het Burgerlijk Wetboek de levenslange plicht tot eerbied voor zijn ouders. Dit is een juridische gedragsnorm die doorde rechter kan worden getoetst. De aanspraak van het kind op een onderhoudsbijdrage impliceert informatie en samenspraak met de ouders. Bij gebrek aan een dergelijk respect, heeft het kind iedere aanspraak op onderhoudsuitkering verbeurd(vgl. Rb. Kortrijk 3 december 1968, RW 1969-70, 1060 + noot; Rb. Brussel31 december 1991, RW 1991-92, 1328; Vred. Brugge 9 december 1977, RW1979-80, 1783; Vred. Brugge 9 december 1977, RW 1979-80, 1787. Zie ook G.
BAETEMANN, J. GERLO, E. GULDIX, A. WYLLEMAN, V. DE SAEDELEER en K. JACOBS,
“Overzicht van rechtspraak. Personen- en familierecht (1988-1994)”, TPR 1994,nr. 399, p. 2274; J. GERLO, noot onder Brussel 5 februari 1986, TBBR 1987, 48; J.PAUWELS, Beginselen van het personen- en familierecht, Leuven, Acco, 1986, 146 en262; J. PAUWELS, “De ouderlijke plicht nadat de ouders uit de echt gescheiden en dekinderen meerderjarig geworden zijn” (noot onder Vred. Brugge 14 mei 1976 enVred. Brugge 9 december 1977), RW 1979-80, 1789; P. SENAEVE, Artikelsgewijzecommentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer. Personen- en familierecht,Antwerpen, Kluwer Rechtswetenschappen, art. 371; P. SENAEVE, Compendium vanhet personen- en familierecht, Leuven, Acco, 1991, II, nr. 908 en nr. 1019).
Het kind dat op flagrante wijze zijn plicht tot respect voor zijn ouders (vóór dewetswijziging van 1995, plicht op eerbied en ontzag), miskent door bijvoorbeeld teweigeren hen in te lichten aangaande de studies of hen niet te raadplegen over devoortzetting van de studies, kan zijn recht op voortgezette tussenkomst vanwege zijnouders in zijn onderhoud en opleiding verbeuren (zie ook G. BAETEMAN, J. GERLO,E. GULDIX, A. WYLLEMAN, V. DE SAEDELEER en K. JACOBS, “Overzicht van rechtspraak. Personen- en familierecht (1988-1994)”, TPR 1994, nr. 399, p. 2274; J.GERLO, noot onder Brussel 5 februari 1986, TBBR 1987, 48; J. PAUWELS, Beginselen van het personen- en familierecht, Leuven, Acco, 1986, 146 en 262; J. PAUWELS, “Deouderlijke plicht nadat de ouders uit de echt gescheiden en de kinderen meerderjariggeworden zijn” (noot onder Vred. Brugge 14 mei 1976 en Vred. Brugge 9 december1977), RW 1979-80, 1789; P. SENAEVE, Artikelsgewijze commentaar met overzichtvan rechtspraak en rechtsleer. Personen- en familierecht, Antwerpen, KluwerRechtswetenschappen, art. 371; P. SENAEVE, Compendium van het personen- enfamilierecht, Leuven, Acco, 1991, II, nr. 908 en nr. 1019).
3.2.3. Uit de behandeling van de zaak ter zitting en uit de termen van besluiten blijktzeer duidelijk dat de verhouding van (de verweerder) met zijn kinderen vertroebeldis.
3.2.4. Uit de overlegde stukken en uit de behandeling van de zaak ter zitting blijktdat (de verweerder) geen contact meer had met zijn zoon, niet op de hoogte was vanzijn studies en over de vliegopleiding van E. met (de verweerder) geenszins is overlegd.
Het uitgesproken en bewust volkomen negeren van (de verweerder) door (de eiseres)en de zoon E. getuigt van een gebrek aan eerbied en ingevolge de correlatie tussenartikel 371 van het Burgerlijk Wetboek en artikel 203 van het Burgerlijk Wetboek,(de verweerder) in deze omstandigheden geen onderhoudsgeld meer verschuldigd isvoor E. en dit vanaf 1 april 2001.
3.2.5. Wat betreft de dochter E. is er ook reeds geruime tijd geen enkel contact meermet vader.
Rekening houdend met het bepaalde in de regelingsakte voorafgaandelijk aan deechtscheiding onderlinge toestemming dient (de verweerder) geen bijdrage te doenvoor studiekosten tijdens de humaniora in Oxford.
Uit de behandeling van de zaak ter zitting blijkt dat E. na haar humaniorastudiesverschillende studierichtingen heeft gevolgd zonder succes, tevens reeds inkomstenheeft gehad uit arbeid en thans weer studeert, avondschool schoonheidsspecialisteen nu tweede jaar marketing en bedrijfsmanagement; zodat op 23 jaar haar opleiding nog niet voltooid is.
Bij deze onderscheiden studiekeuzes werd vader nooit betrokken.
Het uitgesproken en bewust volkomen negeren van (de verweerder) door (de eiseres)en dochter E. getuigt van een gebrek (aan) eerbied en ingevolge de correlatie tussenartikel 371 van het Burgerlijk Wetboek en artikel 203 van het Burgerlijk Wetboek,is (de verweerder) in deze omstandigheden geen onderhoudsgeld meer verschuldigdvoor E. en dit vanaf 1 maart 2005.
3.2.6. De vordering van (de verweerder) ter zake is dan ook gegrond en de vorderingvan (de eiseres) ongegrond”, na volgende vaststellingen over de feiten, neergelegd inhet bestreden vonnis evenals in het vonnis a quo, gewezen door de vrederechter vanhet 2de kanton te Sint-Niklaas van 5 november 2002, waarvan de redengeving werdovergenomen:
‘Samenvattend:
– Gedingvoerende partijen zijn gehuwd geweest en uit hun huwelijk zijn twee thansmeerderjarige kinderen geboren namelijk:
– E. geboren te Sint-Niklaas op 31 maart 1981; –— E. geboren te Sint-Niklaas op 4 mei 1984;
– Bij vonnis van de rechtbank van eerste aanleg te Antwerpen van 24 april 1993werd de echtscheiding bij onderlinge toestemming uitgesproken;– In de notariële regelingsakte voorafgaandelijk aan de echtscheiding door onderlinge toestemming van 10 september 1991 en in de aanvullende regelingsakte van10 februari 1993 werd de door (de verweerder) te betalen onderhoudsbijdrage voorde kinderen bepaald” (bestreden vonnis p. 1 en 2).
‘Partijen zijn bij onderlinge toestemming uit de echt gescheiden ingevolge vonnis van24 april 1993 van de rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde. Zij hebben tweekinderen: E., geboren op 31 maart 1981, en E., geboren op 4 mei 1984.
In hun voorafgaande overeenkomst, bij akte verleden voor notaris J. Muller te Waasmunster op 10 september 1991, was onder meer een onderhoudsgeld bedongen tenlaste van (de verweerder) van 99,16 EUR (4.000 BEF) per maand en per kind, enzulks ‘voor het laatst de eerste van de maand waarin de kinderen:
– ofwel hun studie voltooien;
– ofwel huwen;
– ofwel in hun eigen onderhoud kunnen voorzien;
– ofwel achttien jaar zijn geworden en hun studies hebben beëindigd of gehuwd zijnof in hun eigen onderhoud kunnen voorzien’.
In een aanvullende overeenkomst, bij akte voor dezelfde notaris van 10 februari1993, waren een aantal verhogingen bedongen: per maand en per kind 24,79 EUR(1.000 BEF) erbij vanaf 1 januari 1993, nogmaals 30,99 EUR (1.250 BEF) erbijvanaf 1 januari 1995 en eveneens 24,79 E UR (1.000 BEF) bovenop vanaf 1 januari1997. Geïndexeerd zou dit nu 189,64 EUR (7.650 BEF) per kind bedragen.Verder was in die aanvullende overeenkomst bepaald: ‘Tevens verbindt de heer X.E.er zich toe een ernstige bijdrage te leveren in de studiekosten, ingeval de kinderen inde toekomst hogere studies zullen volgen.’
Zoon E. heeft van september 2000 tot augustus 2002 een opleiding tot lijnpilootgevolgd in Zuid-Afrika of Namibië, en volgt nu sinds kort een soortgelijke opleidingin België.
Dochter E. heeft haar middelbaar onderwijs in België stopgezet en volgt sedert mei2001 een opleiding in Groot-Brittannië.
Sinds 1 april 2001 betaalt de eiser geen onderhoudsgeld meer. ” (vonnis vrederechter,p. 2 en 3).
Grieven
1. Overeenkomstig artikel 203 1 van het Burgerlijk Wetboek dienen de oudersnaar evenredigheid van hun middelen te zorgen voor de huisvesting, het levensonderhoud, het toezicht, de opvoeding en de opleiding van hun kinderen, en loopt deverplichting door na de meerderjarigheid van het kind indien de opleiding niet voltooid is. Artikel 203bis van het Burgerlijk Wetboek laat elk van de ouders toe, onverminderdde rechten van het kind, van de andere ouder diens bijdrage te vorderen in de kostendie voortvloeien uit artikel 203 1 van hetzelfde wetboek.
2. Naar luid van artikel 371 van het Burgerlijk Wetboek zijn een kind en zijn oudersop elke leeftijd aan elkaar respect verschuldigd.
3. Artikel 371 van het Burgerlijk Wetboek legt geen wettelijke beperking op aan deuitoefening van de rechten van het kind opzichtens zijn ouders op grond van artikel203 1 van hetzelfde wetboek, noch aan de uitoefening van de rechten van de eneouder opzichtens de andere om diens bijdrage te vorderen overeenkomstig artikel203bis van hetzelfde wetboek. Een zelfs flagrante miskenning van de voornoemdeplicht tot respect voor zijn ouders, kan derhalve de onderhoudsaanspraken van hetkind niet beperken. A fortiori kan een gebrek aan respect van de ene ouder voor deandere ouder het recht om van de andere ouder, overeenkomstig artikel 203bis vanhet Burgerlijk Wetboek, diens bijdrage te vorderen in de kosten die voortvloeien uitartikel 203 1 van hetzelfde wetboek, geenszins beperken, nu artikel 371 van hetBurgerlijk Wetboek enkel het wederzijds respect tussen ouder en kind betreft en niettussen ouders onderling.
4. Zoals blijkt uit de door het bestreden vonnis overgenomen uiteenzetting van debijzonderste feitelijke gegevens van de zaak weergegeven in het vonnis a quo:
– werd de echtscheiding tussen partijen op grond van onderlinge toestemming toegestaan bij vonnis van de rechtbank van eerste aanleg te Dendermonde van 24 april1993;
– zijn partijen in de op grond van artikel 1288, 1ste lid, 3 ° van het Gerechtelijk Wetboek, voorafgaand de echtscheiding door onderlinge toestemming gesloten overeenkomst, op 10 september 1991 overeengekomen dat de verweerder ertoe gehouden iseen vast maandelijks onderhoudsgeld ten behoeve van de kinderen aan de eiseres tebetalen en zulks “voor het laatst de eerste van de maand waarin de kinderen: ofwelhun studie voltooien, ofwel huwen, ofwel in hun eigen onderhoud kunnen voorzien,ofwel achttien jaar zijn geworden en hun studies hebben beëindigd of gehuwd zijnof in hun eigen onderhoud kunnen voorzien ”, en zijn zij in een aanvullende overeenkomst van 10 februari 1993 overeengekomen dat de verweerder er zich toe verbond“een ernstige bijdrage te leveren in de studiekosten, ingeval de kinderen in de toekomst hogere studies zullen volgen” (vonnis p. 1-2, sub 1; vonnis a quo, p. 2, sub 3).
5. Hoewel de overeenkomst die de echtgenoten die besloten hebben tot echtscheiding door onderlinge toestemming, op grond van artikel 1288, 1ste lid, 3° van hetGerechtelijk Wetboek, in zijn versie zoals in de aanhef van het middel aangegeven,vooraf schriftelijk dienen aan te gaan omtrent de bijdrage van elk van beide echtgenoten in het onderhoud en de opvoeding van de kinderen, hen in beginsel, overeenkomstig het artikel 1134 van het Burgerlijk Wetboek, bindt, kan zij niet tot gevolghebben de verplichting te wijzigen of te beperken welke door artikel 203 van hetBurgerlijk Wetboek aan de ouders t.o.v. deze kinderen worden opgelegd. Overeenkomstig artikel 1135 van het Burgerlijk Wetboek verbinden overeenkomsten immersniet alleen tot hetgeen daarin uitdrukkelijk is bepaald, maar ook tot alle gevolgen
die door de billijkheid, het gebruik of de wet aan de verbintenis, volgens de aardervan, worden toegekend.
Overeenkomstig artikel 1288, 2de lid van het Gerechtelijk Wetboek kunnen debeschikkingen bedoeld in artikel 1288, 1ste lid, 3° van hetzelfde wetboek, na de echtscheiding door de bevoegde rechter worden herzien wanneer nieuwe omstandigheden buiten de wil van de partijen hun toestand of die van de kinderen ingrijpendwijzigen.
6. Het bestreden vonnis leidt uit “de correlatie tussen artikel 371 van het BurgerlijkWetboek en artikel 203 van het Burgerlijk Wetboek” evenwel af dat het kind dat opflagrante wijze zijn “plicht tot respect voor zijn ouders” miskent, zijn recht op voortgezette tussenkomst vanwege zijn ouders in zijn onderhoud en opleiding kan “verbeuren ”.
Volgens de appelrechters is er een miskenning van de plicht van respect wanneer hetkind weigert de ouders in te lichten aangaande de studies of hen niet raadpleegt overde voortzetting van de studies.
Zowel wat betreft de zoon als de dochter van partijen oordeelt het bestreden vonnis“(dat) het uitgesproken en bewust volkomen negeren van (de verweerder) door (deeiseres) en (respectievelijk zoon E. en dochter E.) getuigt van een gebrek aan eerbied”, waarna het, ingevolge “de correlatie tussen artikel 371 van het BurgerlijkWetboek en artikel 203 van het Burgerlijk Wetboek” besluit dat, zoals door de verweerder gevorderd, geen onderhoudsgeld meer verschuldigd is vanaf 1 april 2001voor zoon E. en vanaf 1 maart 2005 voor dochter E., zonder dat het evenwel vaststelt dat de opleiding van de kinderen, zoals bepaald in artikel 203 1, 1ste lid vanhet Burgerlijk Wetboek, op de weerhouden data voltooid was, zonder dat het aanneemt dat de verweerder, overeenkomstig de overeenkomsten van 10 september1991 en 10 februari 1993 voorafgaand de echtscheiding door onderlinge toestemming, geen onderhoudsgeld meer verschuldigd is vanaf voornoemde data, en zonderdat het nieuwe omstandigheden buiten de wil van de partijen die hun toestand of dievan de kinderen ingrijpend wijzigen, in de zin van artikel 1288, 2de lid van hetGerechtelijk Wetboek, aanneemt.
7. Door aldus op grond van een gebrek aan eerbied (respect) van de eiseres en dekinderen opzichtens de verweerder, de onderhoudsrechten van de kinderen alsookde eiseres’ recht om de verweerders bijdrage in de onderhoudskosten te vorderen, tebeperken, miskent het bestreden vonnis derhalve
– de artikelen 203, 203bis en 371 van het Burgerlijk Wetboek;
– de verbindende kracht van de overeenkomsten van 10 september 1991 en10 februari 1993, die partijen in de aanloop van de echtscheidingsprocedure dooronderlinge toestemming, op grond van artikel 1288 van het Gerechtelijk Wetboek,nopens de onderhoudsbijdragen, sloten (schending van art. 1134 van het BurgerlijkWetboek, en voor zoveel als nodig, art. 1135 van het Burgerlijk Wetboek enart. 1288, 1ste lid, 3° van het Gerechtelijk Wetboek in de versie zoals in de aanhefvan het middel aangegeven);
– de voorwaarden waaronder de voornoemde overeenkomsten van 10 september1991 en 10 februari 1993 door de rechter kunnen worden gewijzigd (schending vanart. 1288, 2de lid van het Gerechtelijk Wetboek).
III. Beslissing van het Hof
Beoordeling
1. Krachtens artikel 203 1 van het Burgerlijk Wetboek, dienen de ouders naarevenredigheid van hun middelen te zorgen voor de huisvesting, het levensonderhoud, het toezicht, de opvoeding en de opleiding van hun kinderen.
Krachtens artikel 371 van het Burgerlijk Wetboek, zijn een kind en zijn ouders opelke leeftijd aan elkaar respect verschuldigd.
2. Uit voormelde wetsbepalingen volgt dat de afwezigheid van respect dat een kindaan zijn ouders verplicht is, geen wettelijke uitsluitingsgrond vormt voor het rechtop onderhoudsbijdrage van dat kind, recht dat van openbare orde is.
3. De appelrechters oordelen dat de aanspraak van het kind op een onderhoudsbijdrage informatie en samenspraak met de ouders impliceert, onder meer met betrekking tot de studies en verderzetting ervan, en dat bij gebrek aan dergelijk respect hetkind iedere aanspraak op onderhoudsuitkering verbeurt.
Zij oordelen vervolgens tevens dat, aangezien de verweerder niet op de hoogte wasvan de studiekeuze van zijn kinderen, noch hierin betrokken werd, hij vanaf 1 april2001 geen onderhoudsgeld meer verschuldigd is voor de zoon en vanaf 1 maart2005 voor de dochter.
4. Door aldus te oordelen schenden de appelrechters de artikelen 203 1 en 371 vanhet Burgerlijk Wetboek.
Het middel is in zoverre gegrond.
Overige grieven
5. De overige grieven kunnen niet tot ruimere cassatie leiden.Dictum
Het Hof,
Vernietigt het bestreden vonnis behalve in zoverre dit het hoger beroep ontvankelijkverklaart.
Beveelt dat van dit arrest melding zal worden gemaakt op de kant van het gedeeltelijk vernietigde vonnis.
Houdt de kosten aan en laat de beslissing daaromtrent aan de feitenrechter over.
Verwijst de aldus beperkte zaak naar de rechtbank van eerste aanleg te Gent, zittinghoudende in hoger beroep.
