Zowel de kinderen uit het huwelijk als buitenhuwelijke of geadopteerde kinderen zijn reservataire erfgenamen die niet zomaar kunnen onterfd worden en die een voorbehouden deel dienen te bekomen.
Door meerdere huwelijken, ruzies in families, nieuwssamengestelde gezinnen of andere redenen willen heel wat mensen deze principes herzien of in vraag stellen
wat zijn de mogelijkheden?
Wanneer men 1 kind heeft, dan heeft uw kind slechts recht op de helft van uw nalatenschap bij wijze van reservatair deel. Dit betekent dus dat u de helft van uw nalatenschap in aanwezigheid van 1 kind vrij kan wegschenken of kan legateren(vermaken bij testament).
Wanneer u 2 kinderen heeft, bedraagt uw beschikbaar deel 1/2 en hebben uw 2 kinderen samen een reserve van 1/2 (dus elk een reserve va 1/4). Wanneer u 3 kinderen of meer heeft, dan hebben deze 3 kinderen een reservatair samen van 1/2 en heeft bij 3 kinderen elk kind een reserve van 1/6 (een derde van 1/2, bij 4 kinderen heeft elk kind een vierde van 1/2 enz.
Ten belope van deze beschikbare delen kan u dus perfect uw kinderen onterven.
Een aantal personen trachten deze regels te omzeilen door hun vermogen volledig "liquide" te maken waarbij alsdan vermogens worden doorgegeven van de ene kluis naar de andere met miskenning van de rechten van de kinderen. Men vergeet hierbij dat men aldus een zwart geldcircuit creëert waarbij dit geld een zeer dubieus karakter gaat leiden met alle gevolgen van de fiscus van dien. Bovendien zouden de kinderen middels een strafrechtelijk onderzoek één en ander kunnen aantonen.
Geen enkele ouder heeft evenwel de plicht zijn vermogen in stand te houden met oog op zijn nalatenschap ten voordele van zijn kinderen. Het is perfect toegelaten zijn laatste frank op te leven en aldus spreekwoordelijk mee te nemen in het graf.
Om een pensioen aan te vullen, wordt daarom vaak de constructie gebruikt om het vermogen volledig te parkeren in onroerend goed (dus in huizen, vastgoed).
Aan de hand van dit onroerend goed kan een perfect aanvullend pensioen worden opgebouwd door de verkoop van deze goederen op lijfrente. Wanneer u aldus uw vermogen in onroerend goed heeft geplaatst, is het perfect mogelijk deze goederen te koop aan te bieden op lijfrente waarbij u onmiddellijk bij de verkoop een bepaalde som ontvangt en waarbij op één of meerdere hoofden bepaald wordt dat de koper zo lang u leeft een maandelijkse lijfrente dient te betalen. Deze lijfrente kan u aanwenden ter aanvulling van uw pensioen.
Op het ogenblik van uw overlijden zal de koper uw onroerend goed in volle eigendom ontvangen en zal de lijfrente uitdoven.
Let wel, deze lijfrente dient te gebeuren aan normale marktvoorwaarden. Wanneer uw kinderen later zouden kunnen aantonen dat de lijfrente aan een belachelijke lage voorwaarde werd bedongen, zouden zij de constructie kunnen aanvechten. Hiertoe is het aangewezen dat u vooraf bij dergelijke constructies het advies inwint van een advocaat onderlegd in vermogensbeheer.
Deze zal u, desnoods in overleg met een notaris, kunnen adviseren in concreto.
Let wel, de bedoeling van dergelijke constructies mag niet de werkelijke onterving van uw kinderen zijn maar wel de loutere aanvulling van uw pensioen, hetgeen een rechtmatige betrachting is.
Overige methoden om de kinderen te onterven:
1. Leef het op
Niemand kan u beletten uw volledig vermogen op te souperen, waardoor de resterende nalatenschap tot een minimum herleid is? Niemand is namelijk verplicht om zijn vermogen in stand te houden en zolang u leeft hebben uw kinderen hiertegen niets in de pap te brokken.
Deze oplossing helpt u natuurlijk niet wanneer u een welbepaald (ondankbaar) kind uit de de nalatenschap wikt uitsluiten ter bevoordeling van een ander kind of de andere kinderen of erfgenamen/
2. De verkoop of afstand van uw vermogen op lijfrente resulteert letterlijk dat u uw geld tot de laatste dag van uw leven opsoupeert. Dit kan zowel voor roerend als onroerend vermogen, waarbij u ook uw kapitaal kan afstaan aan een bank die u in ruil een lijfrente verleent.
3. Middels huwelijkscontract kan u in belangrijke maatregelen de rechten van de kinderen organiseren door de maximale toebedeling in het huwelijkscontract aan de langstlevende. Deze oplossing geldt evenwel tot wanneer de eerstervende komt te overlijden waarna er bijkomende maatregelen dienen genomen. Een huwelijkspartner kan ook eigen goederen inbrengen in de gemeenschap door gebruik te maken van een verblijvingsbeding (langs leeft erft al) kan men de kinderen uit het de nalatenschap van de eerste stervende uitsluiten.
Die "methode" treft dan wel al uw kinderen en blijft niet beperkt tot één kind in het bijzonder.
Als uw huwelijkscontract de toewijzing voorziet van de volle eigendom van het gemeenschappelijk vermogen aan de langstlevende echtgenoot bij de dood van een van de echtgenoten ('langst leeft al' - het zogenaamde verblijvingsbeding), dan erven uw kinderen niet uw deel van het gemeenschappelijke vermogen op het ogenblik van uw overlijden. Deze kinderen zullen de goederen die er deel van uitmaakten eventueel pas bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot erven. Voor de kinderen uit een vorig huwelijk is er een bijzondere bescherming.
Bij het overlijden van de eerste echtgenoot gaat de vereffening van het huwelijksvermogensstelsel de samenstelling van de nalatenschap vooraf. Derhalve zullen de goederen die via het huwelijkscontract aan de langstlevende worden toegekend, buiten de nalatenschap vallen.
4. Middels een levensverzekering (?) kon u voorheen welke derde ook een kapitaal laten uitkeren, uw partner, een bepaald kind of een derde. Deze kapitalen vielen buiten de nalatenschap. De verwerver verkreeg de uitkering via het verzekeringscontract, waarbij dit uitgekeerde kapitaal niet in rekening wordt gebracht om de beschikbare reserve te berekenen. De kinderen konden de uitbetaalde premies wel in rekening kunnen laten brengen, doch dat een vermeend benadeeld kind had dan de bewijslast dat deze premies in wanverhouding stond tot het totale vermogen van de erflater, bewijs dat vanzelfsprekend zeer moeilijk is. Het grondwettelijk hof oordeelde evenwel dat spaar en beleggingsproducten vermomd als een levensverzekering (vnl. Tak 21 en Tak 23) niet konden resulteren in de aantasting van de reserve. Voor de bespreking van dit arrest zie hierna. Deze techniek werd vaak doorprikt.t doorprikt zie het vonnis van de rechtbank van eerste aanleg te Mechelen 12/01/2011, NJW 2011, 107 en let vooral op met praatjes van verzekeringsmakelaars en vermeende vermogensplanners. Deze mogelijkheid werd definitief onmogelijk gemaakt door de wet van 10 december 2012 tot wijziging van artikel 124 van de wet van 25 juni op de landverzekering betreffende de inkorting van het kapitaal van een levensverzekering in geval van erfopvolging. Het nieuw artikel 124 van de wet op de landverzekering luidt thans:
" Art. 124. Inbreng of inkorting in geval van overlijden van de verzekeringnemer.
In geval van overlijden van de verzekeringnemer is de verzekeringsprestatie, overeenkomstig het Burgerlijk Wetboek, onderworpen aan de inkorting en, voor zover de verzekeringnemer dit uitdrukkelijk heeft bedongen, aan de inbreng. ".
5. Wie naar het buitenland verhuist zet het Belgisch erfrecht buiten spel, behoudens de onroerende goederen in België. In sommige landen zoals in Engeland bestaat er geen reserve voor de kinderen. Voor de erfrechtregels geldt namelijk het erfrecht van de plaats van het overlijden of de plaats waar de onroerende goederen zich bevinden. Dit alles laat een ruimte om alsdan eigen kinderen te onterven al was het maar voor die onroerende goederen die zich in het buitenland bevinden en waarvoor het buitenlands erfrecht op van toepassing is.
6. Vruchtgebruikconstructies
Realiseer uw onroerend goed of uw vermogen en koop louter vruchtgebruik aan. Na uw overlijden komt de volle eigendom toe aan de naakte eigenaar. Tijdens uw leven geniet u van de vruchten van uw onroerende of roerende goederen. De naakte eigendom valt niet in uw nalatenschap.
7. De trust
De erflater kan een trust oprichten naar buitenlands recht waarbij de goederen en de gelden eveneens in het buitenland worden ondergebracht met aanstelling van een trustbeheerder die gelast worden de trust te beheren volgens de wil van de erflater die hierbij reservataire erfgenamen kan uitsluiten. Wanneer de kinderen hun reservatair deel tegen de beslissing van de trusthouder opeisen zal dit bevel niet uitvoerbaar zijn wanneer de trust zich bevind in landen die de rechten van de reservatairen niet erkennen bv. Jersey.