Deze bijdrage onderzoekt hoe een strafklacht kan neergelegd en hoe het onderzoek nadien verloopt.
Elke benadeelde van een misdrijf en elke burger die weet heeft van een misdrijf kan klacht neerleggen bij een politiedienst. Welke rechten heeft u dan? En wordt u dan meteen tot partij in het geding gebombardeerd?
U bent slachtoffer van een misdrijf.. en u wil klacht neerleggen. U doet dit bij de politie, maar u heeft steeds het recht om in een brief feiten aan het parket kenbaar te maken. In het eerste geval wordt de klacht mondeling geformuleerd onder de vorm van een verhoor door een politieambtenaar, die er proces-verbaal van opstelt. Wat zijn uw rechten? Waar moet u op letten? En wat mag u zeker niet vergeten?
Een klacht bij de politie
U beschikt over een aantal rechten die u bij het begin van het verhoor moeten worden voorgelezen.
1. U heeft het recht dat het verhoor wordt opgenomen in uw eigen bewoordingen. U kunt aan de politieambtenaar vragen dat bepaalde opsporingshandelingen worden verricht of een bepaald verhoor wordt afgenomen. Weliswaar is de politie niet verplicht hierop in te gaan. Bij dit verhoor zult u erop gewezen worden dat uw verklaringen in rechte kunnen gebruikt worden.
TIPS Bereid u goed voor op het verhoor. Blijf bondig zonder lange uitweidingen en overwegingen. Vat de feiten overzichtelijk samen met antwoord op de vragen, Wie, wat, waar, wanneer, hoe, waarom. Breng eventueel bewijzen aan of maak melding van getuigen en verduidelijk uw nadeel of het nadeel van derden.
2. U mag gebruik maken van uw nota's of van de documenten in uw bezit. U heeft het recht te eisen dat deze documenten bij het proces-verbaal worden gevoegd.
TIP Indien u tijdens het verhoor meent dat u nog nuttige documenten thuis heeft liggen, mag u vragen dat het verhoor later wordt voltooid.
3. Op het einde van het verhoor krijgt u een ontwerp van proces-verbaal te lezen.
TIPS Doe dit zeer grondig en eis de aanpassingen of verbeteringen die u nodig acht alvorens het PV te ondertekenen. Hierna zult u immers nooit meer kunnen beweren dat het proces-verbaal verklaringen bevat die u niet heeft gedaan.
4. Indien u de taal van de politieambtenaren niet machtig bent, zullen deze beroep doen op een beëdigde tolk, ofwel zullen zij de verklaringen in uw taal noteren voor zover zij hiertoe in staat zijn ofwel wordt u gevraagd uw verklaringen in uw taal te noteren, waarna voor vertaling zal worden ingestaan.
5. U heeft het recht een kopie te vragen van het proces-verbaal van uw verhoor. U ontvangt dit onmiddellijk ofwel enkele dagen later.
TIP Vraag bij het verhoor steeds naar het nummer van het proces-verbaal en het bevoegde parket zodat u de zaak verder kunt opvolgen of door uw advocaat kunt laten opvolgen.
Benadeelde partij worden
Door het formuleren van een dergelijke klacht heeft u nog geen hoedanigheid als benadeelde. Dit betekent dat u geen partij bent en dat u bijvoorbeeld nog niet het recht heeft om op de hoogte gebracht te worden van wat er verder met uw klacht gebeurt. U zou dan niet vernemen of en wanneer de zaak voor de rechtbank voorkomt en aldus de kans ontlopen om schadevergoeding voor de strafrechter te bekomen. In dit laatste geval zou u dan zelf de zaak nadien nog voor de burgerlijke rechter moeten brengen om toch nog schadevergoeding te bekomen. De hoedanigheid van benadeelde partij krijgt u door een verklaring af te leggen (of te laten afleggen door uw advocaat) op het secretariaat van het parket. Deze verklaring dient u na klachtneerlegging persoonlijk of door uw advocaat af te geven en mondeling te bevestigen op het secretariaat van het parket. Deze verklaring verleent u op haar beurt een aantal rechten:
1. het recht u te laten vertegenwoordigen of te laten bijstaan door een advocaat
2. het recht op de hoogte te worden gebracht van de eventuele seponering (klassering van de klacht zonder gevolg) en de reden daarvan;
3. het recht op de hoogte te zijn van de vaststelling van een zittingsdag voor het onderzoeks- of vonnisgerecht.
TIP Als benadeelde van een misdrijf kunt u in heel wat gevallen aanspraak maken op de dekking van een verzekeringspolis. Kijk daarom uw diverse verzekeringspolissen na die u heeft afgesloten en leg deze in geval van twijfel voor aan uw advocaat of verzekeringsmakelaar. Denk hierbij vooral aan de aanbevelenswaardige algemene rechtsbijstandsverzekering en de familiale polis.
Een klacht bij het parket
De procureur des Konings heeft daarnaast ook de mogelijkheid om op eigen initiatief onderzoeken in te stellen. Elke burger kan op eenvoudige wijze feiten melden aan het parket. U gaat dan niet naar het politiekantoor, maar neemt rechtstreeks contact op met het parket. Hieronder vindt u een typebrief, waarmee u klacht bij het parket kunt indienen. Hou er wel rekening mee dat een dergelijk schrijven een onderzoek op gang kan brengen, maar u geen enkel recht verschaft! Om bovengenoemde rechten te krijgen, moet u een reeds vermelde verklaring van benadeelde afleggen of u burgerlijke partij stellen bij de onderzoeksrechter.
Het parket wordt evenwel overstelpt met klachten allerhande en kan onmogelijk aan elke klacht een gevolg geven. Op grond van een strafrechtelijk beleid worden derhalve heel wat klachten geseponeerd (zonder gevolg gerangschikt). Ook wanneer het parket meent dat er onvoldoende bezwaren zijn of dat vervolging niet mogelijk of niet opportuun is, zal het beslissen tot seponering.
Geseponeerd, wat nu?
Als benadeelde persoon hoeft u zich niet neer te leggen bij een seponering! U heeft volgende mogelijkheden:
- Voor ernstige misdrijven (niet voor overtredingen, lees de kleinere pekelzonden) kunt u zelf een gerechtelijk onderzoek op gang brengen door klacht met burgerlijke partijstelling neer te leggen bij de onderzoeksrechter. Hiervoor moet u een door de onderzoeksrechter bepaald bedrag (meestal tussen de 150 en de 750 euro) betalen. Deze som krijgt u terug wanneer later een daadwerkelijke veroordeling volgt.
Bij een gerechtelijk onderzoek is geen klassering zonder gevolg meer mogelijk en zal de onderzoeksrechter steeds onderzoeksmaatregelen nemen en zal de raadkamer hoe dan ook uitspraak over de zaak doen zie ook burgerlijke partijstelling voor de onderzoeksrechter
- In bepaalde gevallen en voor zover de schuld volgens u absoluut vaststaat kunt u ondanks seponering de vermoedelijke dader ook rechtstreeks laten dagvaarden voor de strafrechter en schadevergoeding eisen. Raadpleeg hierover uw advocaat.
- U kunt na een seponering ook uw advocaat schadevergoeding laten vorderen voor een burgerlijke rechter. Aan de hand van het strafdossier zal u of uw advocaat dan dienen aan te tonen dat de tegenpartij aansprakelijk is voor uw schade. De burgerlijke rechter kan evenwel geen straf uitspreken.
Voor de schadevergoeding voor de strafrechter bekomen na afhandeling van de zaak zie art 4 voorafgaande titel wetboek strafvordering.