Een private forensisch auditor wordt ingeschakeld wanneer een multidisciplinair onderzoek dient gevoerd in een onderneming waarbij vaststellingen of controles dienen gedaan naar onregelmatigheden, fraude, contractuele tekortkomingen, schadebegroting van commerciële schade, winstverliezen. Bedoeling is dan ook een bewijskrachtig bundel samenstellen aan de hand waarvan geschillen kunnen worden geregeld, voor onderhandeling, bemiddeling, arbitrage of gerechtelijke procedure.
De forensisch auditor kan ook een heel belangrijke rol spelen in echtscheidingen, teneinde mee te helpen om verduisterde fondsen op te sporen of manipulaties in boekhoudingen te ontdekken in het belang van een onwetend gehouden gedupeerde echtgenoot of echtgenote.
De forensische auditor heeft een uitgebreide kennis van fiscaal recht, arbeidsrecht, ondernemingsrecht, boekhoudrecht en bestuursrecht, doch aangevuld met een kennis van bedrijfsvoering en audit. Vooral vertrouwd met alle vormen van fraude, hoe die meestal georganiseerd wordt, onder welke vormen zij bestaat, hoe zij kan ontrafeld worden.
Hij is dan ook bijzonder goed geplaatst om verduisteringen te ontdekken, gemanipuleerde jaarrekeningen correct te lezen en te herwaarderen, mee te helpen aan een correcte waardebepaling van een vennootschap of een handelszaak, misbruik van werknemers vast te stellen, verdachte geldtransacties op te sporen, BTW carrousels te ontdekken, valse facturen op te sporen, fictieve kosten te analyseren, het witwassen van geld te ontdekken.
De meest gebruikte methode van de forensische auditor is die van het zich verplaatsen in de criminele geest van de fraudeur. Dit kan hij door zijn criminologische bagage en ervaring.
De forensische auditor werkt op basis van een mandaat gegeven door een opdrachtgever, dit kan een natuurlijke persoon of een opdrachtgever zijn. Belangrijk hierbij is dat deze opdrachtgever toegang moeten hebben tot de informatie, met andere woorden gerechtigd om deze informatie te bekomen.
De private forensisch auditor heeft namelijk geen enkele opsporingsbevoegdheid.
Niettegenstaande dergelijke experten regelmatige verhoren afnemen, kunnen zij de betrokken (lees verdachte) niet verplichten om aan dit verhoor deel te nemen. Het verhoor dient derhalve te geschieden op een volledig vrijwillige basis.
Anders gesteld hebben de forensische auditors het recht interviews af te nemen of werkelijke onderzoeksdaden te stellen, buiten het recht om de stukken te onderzoeken die de opdrachtgever hem ter beschikking stelt . Denk hierbij maar aan de meest ingewikkelde vennootschapsconstructies met de meest ingewikkelde en onleesbare boekhoudingen waarin van alles en nog wat kan verborgen zitten.
Anderzijds kan de forensische auditor onmiddellijk advies verlenen over de wijze waarop de opdrachtgever ontbrekende informatie kan bekomen. Hij kan hierbij de nodige en bevoegde instanties aanduiden, de rechten op informatie uitleggen, desnoods meehelpen aan modelbrieven die ter zake door de opdrachtgever dienen verstuurd te worden…
Regelmatig zal de forensische auditor echter stoten op achtergehouden informatie die in het bezit is van een bepaalde partij. Dit niet alleen in vennootschappen maar zeer zeker in het kader van echtscheidingen bij grote vermogens.
Maar al te vaak wordt vastgesteld dat zeer vermogende mannen er niet alleen meerdere vriendinnen op na houden maar bovendien meerdere geheime rekeningen en zelfs geheime vennootschappen die hij op die manier tracht te onttrekken aan de huwgemeenschap. Het verschil van een vereffening verdeling na een echtscheiding op basis van een dergelijk degelijk onderzoek kan spectaculair zijn. Vaak kunnen gigantische fortuinen op die manier teruggevonden worden.
Ook kan op een advocaat beroep gedaan worden om bijvoorbeeld in het kader van de vennootschapswetgeving de nodige vennootschapsvorderingen te stellen teneinde informatie te bekomen, voorlopige maatregelen te horen bevelen, bewarende maatregelen te horen bevelen en eventueel zelfs gedwongen overnames of gedwongen verkopen af te dwingen. De samenwerking met een forensisch auditor kan hierbij bijzonder nuttig zijn.
Een forensische auditor kan niet gelijkgesteld worden met een privédetective. Niettegenstaande sommigen beweren dat forensische auditoren buiten de privé-detectivewet vallen, lijkt dit ons een afkeurenswaardige benadering van het beroep. De bekwame forensische auditor, zal zich dus onthouden van tussenkomsten die beoogd werden in de wet op de privédetective. De lijn is echter flinterdun. De forensische auditor heeft het recht om alle bijstand te verlenen aan een interne audit en controle en heeft het recht om alle informatie te analyseren waarover de opdrachtgever rechtmatig beschikt.
Een degelijk forensisch auditor zal op een ogenblik dat hij verder dient te gaan dan de analyse van de beschikbare informatie en dus verhoren dient af te nemen om onderzoek indient te stellen bij derden zoals leveranciers, familieleden , netwerken, klanten, (en hieraan toegevoegd eigenlijk ook werknemers) beroep doen op een advocaat of een privédetective, waarbij anderzijds voor bepaalde informatie ook beroep kan gedaan worden op een bedrijfsrevisor die een meer verregaande bevoegdheid tot inzage heeft
De meerwaarde van de forensische auditor bestaat vooral uit zijn capaciteit om de fraude te ontrafelen, de nodige maatregelen te doen treffen en de schade te berekenen, daar waar de bedrijfsrevisor en de accountant, de loutere conformiteit van een boekhouding vaststellen, met andere woorden nagaan of alles in de juiste kolommetje staat.
Het “beroep” van forensische auditor wordt geregeld door de nationale beroepsfederatie: het Instituut van Forensische Auditoren (IFA). De opleiding Masterclass Forensic Auditing (UAMS) ligt mee aan de basis van het IFA. Dit Belgische instituut verleent de titel van Registered Forensic Auditor (RFA) automatisch aan de afgestudeerden van deze opleiding. Andere professionals kunnen zich laten accrediteren als RFA op basis van een combinatie van hogere opleiding en bewezen ervaring.
Een werknemer, vennoot, beheerder, zaakvoerder is verplicht om informatie te verschaffen aan respectievelijk werkgever, algemene vergadering, medevennoot, raad van bestuur… hierbij is het aangewezen dat dergelijke gesprekken of verhoren gebeuren door de gemachtigde om deze informatie in te winnen maar met bijstand van de forensische auditor, die dan onmiddellijk adviserend kan optreden, de juiste vragen kan influisteren en het bewijsmateriaal zoals door hem verzameld toelichten.
Normaliter zal aan de hand van een forensische audit een bewijskrachtig bundel kunnen samengesteld worden op basis waarvan vorderingen voor de rechtbank kunnen worden ingesteld en waarbij dit bundel de ideale basis voor een advocaat kan zijn om de vordering tot succes te brengen.
Zo zal een bekwaam advocaat aan zijn cliënt kunnen voorstellen om tot het inschakelen van een forensische auditor over te gaan. Omgekeerd zal een forensische auditor vaak op basis van de vaststellingen kunnen adviseren om een advocaat te raadplegen teneinde de gepaste vordering in te stellen.