Advocatenkantoor elfri.be

De rechter is gehouden het geschil te beslechten overeenkomstig de daarop van toepassing zijnde rechtsregels; hij moet de juridische aard van de door de partijen aangevoerde feiten en handelingen onderzoeken, en mag, ongeacht de juridische omschrijving die de partijen daaraan hebben gegeven, de door hen aangevoerde redenen ambtshalve aanvullen op voorwaarde dat hij geen betwisting opwerpt waarvan de partijen bij conclusie het bestaan hebben uitgesloten, dat hij enkel steunt op elementen die hem regelmatig zijn voorgelegd, dat hij het voorwerp van de vordering niet wijzigt en dat hij daarbij het recht van verdediging van de partijen niet miskent; het enkele feit dat de partijen de toepassing van een bepaalde wetsbepaling niet hebben opgeworpen, betekent niet dat zij die mogelijkheid bij conclusie hebben uitgesloten

Rechtspraak:

• Cass. 20 februari 2002, De rechter mag, krachtens het beschikkingsbeginsel, het voorwerp van de vordering niet ambtshalve wijzigen, hetzij door ze uit te breiden, hetzij door ze door een andere te vervangen. De rechter kan aldus, na het voorwerp van een vordering te hebben verworpen, deze niet ambtshalve vervangen door een nietgevorderde veroordeling ;

• Cassatie 17 januari 2002, C.01.0128.;

• Cassatie 6 december 2007 C.06.0092.N1; klik hier voor het integrale arrest in pdf

• Cass. 9 november 2001 het hof van beroep dat tot staving van zijn beslissing ambtshalve het bestaan van een fout in aanmerking neemt, zonder dat middel aan de tegenspraak van de partijen voor te leggen, schendt artikel 1138, 2°, van het Gerechtelijk Wetboek en miskent het algemeen beginsel van het recht van verdediging

• Cass. 26 juni 2001, C.00.0137.N; 23 maart 2001, C.98.0063.N; 30 november 2000, A.C. 2000, nr. 657: De rechter die ambtshalve tot staving van zijn beslissing een geschil opwerpt zonder dat middel aan de tegenspraak van de partijen voor te leggen, miskent het beschikkingsbeginsel en het algemeen beginsel van het recht van verdediging;

• Cass. 21 september 2000, A.C. 2000, nr. 486: de rechter die een hogere onderhoudsbijdrage heeft toegekend dan er gevorderd werd - de indexeringen mede in aanmerking nemend - schendt artikel 1138, 2° van het Gerechtelijk Wetboek en miskent het beschikkingsbeginsel);

• Cassatie 7 januari 2000, A.C. 2000, nr. 15: De rechter vermag de door de partijen tot staving van hun vordering voorgedragen redenen ambtshalve aan te vullen, op voorwaarde echter dat hij geen geschil opwerpt waarvan de partijen bij conclusie het bestaan hebben uitgesloten, dat hij zich enkel baseert op elementen die hem regelmatig zijn voorgelegd en dat hij noch het voorwerp, noch de oorzaak van de vordering wijzigt);

• Cassatie 17 september 1999, A.C. 1999, nr. 467; 1 maart 1999, A.C. 1999, nr. 122: De appèlrechter die, ondanks het akkoord van de partijen om de deskundigenopdracht, zoals zij door de eerste rechter werd vastgesteld, te wijzigen, beslist dat er geen grond bestaat tot wijziging van die opdracht, werpt een geschil op die de openbare orde niet raakt, waarvan in de conclusies van de partijen geen gewag wordt gemaakt en waarover de partijen geen uitleg hebben kunnen verstrekken.

Door aldus te oordelen, miskent de appèlrechter het beschikkingsbeginsel en het algemeen beginsel van het recht van verdediging);

• Cassatie 1 oktober 1998, A.C. 1998, nr. 425: wanneer de door een onrechtmatige daad benadeelde partij interest vordert op het voor de geleden schade verschuldigde bedrag, zonder aan te geven of het gaat om compensatoire dan wel om moratoire interest, kan de rechter die de aansprakelijke dader veroordeelt, oordelen dat de gevorderde interest compensatoire interest is, zonder artikel 1138, 2°, van het Gerechtelijk Wetboek, te schenden noch het beschikkingsbeginsel te miskennen;

• Cassatie 7 mei 1998, A.C. 1998, nr. 228: de verplichting van de rechter, die een uitkering na echtscheiding toekent, vast te stellen dat deze uitkering van rechtswege aangepast wordt aan de schommelingen van het indexcijfer van de consumptieprijzen, houdt in dat, als de eisende partij die aanpassing niet uitdrukkelijk vraagt, de rechter die de indexering toekent, hierdoor het beschikkingsbeginsel niet miskent;

• Cassatie 9 februari 1998, A.C. 1998, nr. 77: de rechter die een partij veroordeelt op basis van een bedrag dat tussen de door de partijen voorgestelde uitersten in ligt en die zijn beslissing op materiële elementen steunt die zij hem hebben medegedeeld, beslecht enerzijds een geschil dat hem is voorgelegd, en steunt anderzijds niet op eigen kennis van de zaak;

• Cassatie 30 juni 1997, A.C. 1997, nr. 311; 16 juni 1997, A.C. 1997, nr. 274: kent meer toe dan gevorderd werd, het arrest dat bij de omschrijving van de toegekende schadevergoeding een schadepost vermeldt, die door de eiser niet gevorderd werd, zelfs al is de totale gevorderde vergoeding hoger dan de toegekende vergoeding;

• Cassatie 24 februari 1997, A.C. 1997, nr. 104; 13 juni 1994, A.C. 1994, nr. 299: wanneer de vordering tot betaling van achterstallig loon gegrond is op het misdrijf niet betalen van loon, wijzigt de rechter het voorwerp van die vordering en miskent hij mitsdien het algemeen rechtsbeginsel van de autonomie der procespartijen door schadevergoeding toe te kennen; zie ook Ca22 april 1993, A.C. 1993, nr. 194; 19 januari 1989, A.C. 1988- 89, nr. 294; 22 januari 1987, A.C. 1986-87, nr. 300; Claeys Boúúaert, P., o.c., 984; Kirkpatrick, J., “L’article 1080 du Code Judiciaire et les moyens de cassation pris de la violation d’un principe général de droit”, o.c., 630.

• Cassatie 26 juni 2008: Het hof van beroep dat oordeelt dat de vordering van de eiser niet verjaard is, maar desondanks de slechts in ondergeschikte orde (voor het geval zou geoordeeld worden dat ze wel verjaard is) de door de eiser gevorderde gedingbeslissende eed aan de verweerder oplegt, schendt het beschikkingsbeginsel; de omstandigheid dat de eiser pas heeft laten gelden dat het hof van beroep ultra petita had beslist nadat de eed werd afgelegd, houdt niet in dat hij instemde met de eerdere beslissing van het hof; de eiser, die zich gegriefd voelde door het beleid van zijn zaak, vermocht er de voorkeur aan te geven slechts tegen de beslissingen van het hof van beroep op te komen nadat de zaak was afgehandeld. 

• Hof van Cassatie, 1e Kamer – 26 juni 2008, RW 2009-2010, 994

samenvatting:

De rechter die ingaat op een subsidiair ingestelde vordering, los van de hypothese waarin de eiser die vordering instelde, miskent de partijautonomie. 

tekst van het arrest 

1. Uit de stukken waarop het Hof vermag acht te slaan blijkt dat W.C. maar subsidiair gevorderd had de gedingbeslissende eed op te leggen aan de verweerder, namelijk voor het geval het hof van beroep zou oordelen dat de vordering van C. tegen G. zou verjaard zijn.

2. Het hof van beroep oordeelt dat er te dezen geen verjaring is, maar legt desondanks toch aan G. de gedingbeslissende eed op dat hij betaald had.

3. Het hof van beroep schendt zodoende het beschikkingsbeginsel. De omstandigheid dat de eiser pas heeft laten gelden dat het hof van beroep ultra petita had beslist nadat de eed werd afgelegd, houdt niet in dat de eiser instemde met de eerdere beslissing van het hof van beroep.

De eiser, die zich gegriefd voelde door het beleid van zijn zaak, vermocht er de voorkeur aan te geven slechts tegen de beslissingen van het hof van beroep op te komen nadat de zaak was afgehandeld.

4. Het onderdeel is gegrond. 

• Cassate 24/12/2009 C09.0055.N juridat 

1. De rechter is gehouden het geschil te beslechten overeenkomstig de daarop van toepassing zijnde rechtsregels. Hij moet de juridische aard van de door de partijen aangevoerde feiten en handelingen onderzoeken, en mag, ongeacht de juridische omschrijving die de partijen daaraan hebben gegeven, de door hen aangevoerde redenen ambtshalve aanvullen op voorwaarde dat hij geen betwisting opwerpt waarvan de partijen bij conclusie het bestaan hebben uitgesloten, dat hij enkel steunt op elementen die hem regelmatig zijn voorgelegd, dat hij het voorwerp van de vordering niet wijzigt en dat hij daarbij het recht van verdediging van de partijen niet miskent.

2. Het enkele feit dat de partijen de toepassing van een bepaalde wetsbepaling niet hebben opgeworpen, betekent niet dat zij die mogelijkheid bij conclusie hebben uitgesloten.
Het onderdeel, dat uitgaat van het tegendeel, faalt in zoverre naar recht.

3. De appelrechter overweegt dat "het de intentie van de partijen is in (maritieme) verzekering (van goederen afgesloten voor rekening van wie het aanbelangt) dat het strekt tot voordeel van degene die ter bestemming recht heeft op de afgifte van de goederen voor wat betreft schadegevallen die ontstaan tijdens het zeevervoer" en oordeelt dat de eiseres, die geen recht op afgifte van de goederen ter bestemming kon laten gelden, geen belang heeft ten aanzien van de eerste tot en met de zevende verweersters.

4. Uit de stukken waarop het Hof vermag acht te slaan, blijkt dat de stelling, die door de appelrechters wordt onderschreven, door de verweersters werd aangevoerd, zodat zij aan de tegenspraak van de eiseres werd onderworpen en het recht van verdediging van de eiseres niet werd geschonden.
Het onderdeel mist voor het overige feitelijke grondslag.