OPINIE
(deze tekst is persoonlijke overtuiging van Advocaat Elfri De Neve)
In een aantal gevallen kan een collectieve schuldenregeling mensen met schuldoverlast helpen. Doch we dienen toe te geven dat de wetgeving geen onverdeeld succes kan worden genoemd en in vele gevallen geen uitweg biedt voor zovele mensen in staat van onvermogen. Meer dan eens spreken mensen in collectieve schuldenregeling over hun nachtmerrie en zijn ze niet te spreken over de al te krappe kooi waarin ze zich gevangen voelen.
De nadelen van de collectieve schuldenregeling.
1. Alle, maar dan ook alle inkomsten worden ontvangen of dienen doorgestort aan de schuldbemiddelaar, de schuldenaar verkrijgt een leefgeld.
2. Volgens meerdere burgers die onder collectieve schuldenregeling leven ervaren het leefgeld absoluut onvoldoende, wordt het bovendien onregelmatig betaald en worden er door de schuldbemiddelaar reserves aangelegd waarover de schuldenaar geen rechtstreekse toegang heeft en aangewezen is op een vraag aan de schuldbemiddelaar.
3. Heel wat burgers die in collectieve schuldenregeling zijn beklagen zich erover dat zij door de schuldbemiddelaar niet geïnformeerd worden over de stand van hun dossier, over hoeveel er reeds werd terugbetaald, hoeveel er op hun rekening staat, hoe lang de schuldenbemiddeling nog zal duren.
4. Zij beklagen zich vaak over een gebrek aan communicatie en communicatievaardigheid van de schuldbemiddelaars. Veel kritiek heeft het over schuldbemiddelaars die niet bereikbaar zijn, bij wie ze niet mogen aankloppen, die hun brieven en e-mails niet beantwoorden en die al zeker niet aan de telefoon willen komen. En als er dan eens contact is wordt dit vaak al te kort en al te bont omschreven, waarbij de schuldenaar na 5 minuten terug op straat staat.
5. Ook de schuldbemiddelaar rekent koste en erelonen aan, die in de regel van de gelden van de schuldenaar worden afgenomen. Enkel in uitzonderlijke gevallen wordt dit loon door een bepaald fonds betaald.
6. Meerdere personen gebonden aan schuldbemiddelaars hebben het gevoel onder een soort voogdij te staan die niet meer kunnen beschikken over hun gelden. Ondernemers die daarentegen in een insolventieregeling terechtkomen kunnen na faillissement daarentegen wel over vrij hun gelden blijven beschikken. De burger in een collectieve schuldenregeling is afhankelijk van een herzienbare leefgeldregeling. Voor bijkomende uitgaven dient er vaak gesmeekt te worden.
7. Mensen in schuldbemiddeling spreken soms over de ervaring van de schuldbemiddelaar als een tweede schoonmoeder die zich kan moeien met de leefwijze, de uitgaven en de inkomsten van het gezin, die aandringt naar het zoeken van een andere goedkopere woning. De schuldbemiddelaar kan aandringen om bijkomende inkomsten te vergaren en uitgaven te beperken. Wie geen werk heeft wordt verwacht werk te zoeken, wie deeltijds werkt wordt verwacht inspanningen te leveren om voltijds aan het werk te gaan.
8. De schuldenaar verliest een deel van zijn privacy, doordat inkomsten in de regel niet meer door de schuldenaar maar door de schuldbemiddelaar worden ontvangen.
10. Ook roerende goederen kunnen verkocht worden, zoals een auto of ander duur materiaal, of meubilair., al gebeurt dit uitzonderlijk
11. Er kan wordt tussen beide gekomen en meebeslist in de levenswijze, telkens dit een weerslag heeft op het budget.
12. De kwijtschelding kan enkel bekomen worden indien de volledige schuldbemiddeling tot een goed einde wordt afgerond. De schuldbemiddelaar heeft altijd het recht om de herroeping van de collectieve schuldenregeling te vragen wanneer de schuldenaar naar zijn mening onvoldoende meewerkt. Hij houdt aldus over de schuldenaar een zekere controle.
13. Er bestaat onzekerheid hoe lang een collectieve schuldenregeling kan duren. Er is onduidelijkheid vanaf wanneer de termijn van 7 jaar begint te lopen en wanneer de schuldenaar door een erfenis of door een toeval tot beter fortuin komt , kan de collectieve schuldenregeling opnieuw geopend worden.
14. De collectieve schuldenregeling staat niet open voor zelfstandigen ook niet voor zelfstandigen in bijberoep en ook niet gedurende vijf jaar voor wie reeds in een herroepen collectieve schuldenregeling zat.
15. Alle mogelijk vragen kunnen gesteld over alle mogelijke inkomsten en vragen een bedenkingen kunnen geuit over de levenswijze.
16. Er zijn tal van uitzonderingen inzake schulden die niet kunnen kwijtgescholden en ook de boedelschulden, zijnde de schulden die sinds de collectieve schuldenregeling worden gemaakt worden niet in de regeling opgenomen.
17. Er blijft een groot verschil met ondernemers die na een faillissement in toepassing van boek XX WER een nieuwe start kunnennemen na een persoonlijk faillissement en die reeds onmiddellijk na faillissement inkomsten en goederen kunnen verwerven zonder beslag en particuliere burgers die minstens 7 jaar hun inkomsten aangesproken zien.
18. De verjaring loopt niet meer tijdens de collectieve schuldenregeling
Het valt dan ook niet te verbazen dat collectieve schuldenregeling kunnen mislukken, waarbij ofwel de schuldbemiddelaar de schuldenaars uit de regeling zet, ofwel de schuldenaars zelf vragen om uit de schuldbemiddeling te stappen.
Zolang de wetgever geen betere oplossing vindt, waarbij inspiratie kan gevonden worden in het wetboek van economisch recht voor de ondernemers, blijven er evenwel betrekkelijk goede waarborgen voor schuldenaars die hun schulden niet meer kunnen betalen en waarbij de beslagwet zelf voorziet in sociale beschermingsmaatregelen.
Art. 23 van de Grondwet: Elk mens heeft recht op menselijke waardigheid
Elke schuldenaar heeft het recht om beroep te doen op deze minder bekende sociale beschermingsmaatregelen die wel degelijk een alternatief vormen voor een collectieve schuldenregeling. Deze principes werden uitgewerkt in artikel 1408, 1409 en 1526bis gerechtelijk wetboek, die samen de sociale bescherming van het beslagrecht uitmaken.
Oplossing Sociale bescherming van beslagrecht in plaats van Wet collectieve schuldenregeling
Deze regelingen zijn vooral het interessantst voor gezinnen met twee inkomsten en eventueel met kinderen.
In deze regeling is het weliswaar niet mogelijk om een onroerend goed te behouden, maar in de praktijk is dit vaak ook niet mogelijk, zo niet onmenselijk, in een collectieve schuldenregeling. De schuldenaar heeft evenwel het totaal vrije recht om een huurwoning te kiezen naar zijn mogelijkheden, zonder inmenging van derden. Men heeft dus steeds een dak boven het hoofd, weze het een huurwoning.
Het beslag op roerende goederen is in feite niet meer dan een dwangmiddel dat zelden wordt uitgevoerd en dat oplosbaar is
In deze regeling kan er weliswaar zogenaamd beslag gelegd worden op de goederen, maar men vergeet dat het grootste deel van de goederen (zijnde de belangrijkste inhoud van de slaapkamers, de kleren, de kleerkast, het linnengoed, de bedden, de kussens, de dekens, het gerief voor de persoonlijke verzorging, verzorgingsproducten, wasmachine, kookfornuis, frigo, voedingsmiddelen, kasten om voedingsmiddelen in te bewaren, tassen, vorken, drinkglazen, messen, lepels, potten, pannen en de kasten waar dit inzit, de zaken om de woning te onderhouden zoals emmers, borstels, dweilen, stofzuigers, het gerief om de tuin te onderhouden, huisdieren en alles wat dient voor de huisdieren, studiemateriaal, al hetgeen wat dient voor de uitoefening van het beroep tot een waarde van € 2500, niets van de kinderen, verlichtingstoestellen, verwarmingstoestellen ...) niet voor beslag vatbaar zijn. De lijst is nog veel langer en terug te vinden op het internet.
De weinige overige goederen die wel in beslag genomen kunnen worden, kunnen voor een prikje worden teruggekocht, zonder dat deze uw woning dienen te verlaten.
Bovendien is geen enkel beslag mogelijk zonder een voorafgaand vonnis van de rechter, die dit pas kan uitspreken nadat u voor de rechter werd opgeroepen en alwaar u uw verdediging kan laten gelden, dit vonnis dient dan betekend te worden en pas daarna kan het beslag gelegd worden op de goederen die voor beslag van zijn maar teruggekocht kunnen worden alvorens ze worden opgehaald.
Beslag betekent immers nog niet dat deze goederen onmiddellijk worden meegenomen. Zij worden opgeschreven door de gerechtsdeurwaarder op een lijst, waarvan u een kopie krijgt.
U heeft dan 10 dagen om middels een bijzondere brief aan de gerechtsdeurwaarder te laten weten dat u een koper gevonden heeft voor deze goederen voor een prijs die overeenkomt met de vermoedelijke gedwongen openbare verkoop van deze goederen. Zelden is dit meer dan € 1000. En zo kan een familielid, een vriend of gelijk welke derde de goederen voor u terugkopen zonder dat ze uw woning verlaten en zonder dat ze nadien nog voor beslag van baas zijn.
U zal nog jarenlang brieven krijgen. Maar op deze brieven kan uw onvermogen bevestigd worden, waarbij weliswaar correct wordt weergegeven hoe een actuele toestand er uitziet en waarbij de kans zeker niet denkbeeldig is dat na 10 jaar de schulden of minstens een deel ervan verjaard is.
De sociale beschermingsmaatregelen van het beslagrecht, berekenen onbeslagbare gedeelten per persoon en dus niet voor heel het gezin samen. Alle inkomsten worden dus niet samengevoegd om het onbeslagbare deel te berekenen. Elk inkomen wordt afzonderlijk berekend om het relatief hoge onbeslagbare gedeelten van het loon te berekenen.. Kindergeld is niet voor beslag vatbaar. In zekere mate wordt ook het loon op de bankrekeningen beschermd.
Voorbeelden (cijfers geldig in 2023 voor inkomsten uit arbeid. De onbeslagbare inkomsten worden jaarlijks gekoppeld aan de index.
1. wanneer een man en vrouw elk € 1316 verdienen, kan er geen beslag gelegd op een loon maar houden zij steeds samen € 2.632 over, ook de groeipakketten (het kindergeld) en de maaltijdcheques en de onderhoudsgelden voor de kinderen kunnen zij behouden
2. wanneer een man of een vrouw elk € 1706 verdienen, houden ze elk 1.569 euro over en dus samen 3.139,20 meer maaltijdcheques, kindergeld, onderhoudsgeld voor de kinderen.
3. zo kan individueel per gezin berekend worden wel deel van het loon nooit kan worden afgehouden. Dit deel wordt beschermd door de wet ten einde de menselijke waardigheid
4. van de schuldenaar te waarborgen en niemand maar dan ook niemand kan de schuldenaar verplichten om met deze onbeslagbaar gelden schulden te betalen.
Met deze bedragen dienen dan de nutsvoorzieningen en de huishuur betaald evenals de kosten voor voeding en kleding en de medische kosten.
Maar ten aanzien van de andere schulden (van het verleden) kan het onvermogen worden ingeroepen.
Beslag op loon of goederen kan slechts gebeuren nadat de zaak eerst voor de rechtbank is voorgekomen en de rechtbank eerst de schuldvordering van de schuldenaar heeft nagezien en uw verdediging of die van uw advocaat heeft gehoord
Zeer vaak wordt vastgesteld dat meerdere vorderingen totaal ongegrond zijn of niet op een wettige wijze werden ingesteld dan wel dat er overdreven kosten en intresten werden aangerekend. Schuldeisers dreigen met de rechtbank, maar de rechtbank is de vriend van het recht en dus ook de persoon die de rechten van de schuldenaar gerespecteerd wil zien en mee kan helpen vermijden dat overdreven of onverschuldigde kosten en interesten of verjaarde schulden betaald moeten worden.
Een advocaat onderlegd in insolventierecht kan zorgen voor een buitengerechtelijke insolventieregeling, nazicht van de schuldvorderingen, verweer voor de rechtbank, antwoord op de brieven van schuldeisers, inroepen van de staat van onvermogen, onderhandelen met oog op schuldbevriezing of afkoopregelingen, inroepen van verjaring, uitstel van betaling bekomen, bezwaar aantekenen tegen beslag op onbeslagbare goederen, de schuldeisers van antwoord dienen, de schuldvorderingen voor de rechtbank betwisten, maar vooral steun geven en antwoorden bieden op de vele vragen van de onvermogenden waarbij echt tijd voor hen kan worden gemaakt.
De kostprijs van de tussenkomst van een advocaat kan ook hier pro-Deo geregeld worden mits de inkomsten lager liggen dan de maximumgrens voor de pro-Deo advocaten. en rekening wordt gehouden met e voordelen en nadelen van pro-Deo tussenkomsten.
Wanneer pro-Deo niet mogelijk is kan een verdediging gebeurlijk voorzien en georganiseerd worden middels duidelijke ereloonafspraken en eventueel voor een vaste maandelijkse en betaalbare provisie of forfait die in overleg wordt bepaald.
Door de tussenkomst van een advocaat kan een loonoverdracht tijdelijk of blijvend worden opgeschort zodat u nog een langere periode uw volledige loon krijgt.
Deze regeling heeft als voordeel dat u zelf over uw geld blijft beschikken.
Voordelen van de bescherming van het beslagrecht in plaats van een collectieve schuldenregeling:
1. u beschikt volledig zelf over het onbeslagbaar deel van uw inkomen
2. er kan pas beslag gelegd worden nadat er een vonnis is tussengekomen waarbij over uw rechten wordt geoordeeld en vermeden wordt dat er te veel in rekening wordt gebracht en er wordt nagezien of u de som wel degelijk verschuldigd bent.
3. De goederen waarop beslag kan worden gelegd zijn eerder beperkt. De belangrijkste goederen kunnen zelfs niet in beslag worden genomen. De overige goederen kunnen voor een minimale prijs teruggekocht worden zonder dat ze de woning dienen te verlaten, waarna ze voor altijd beschermd zijn tegen beslag.
4. Op loonoverdrachten (rechtstreekse inhoudingen van de bank bij uw werkgever) kan verzet worden aangetekend waardoor u minstens tijdelijk uw volledige loon terug ontvangt.
5. Bij beslag of loonoverdracht behoudt u steeds uw volledig onbeslagbaar deel van uw inkomen evenals het groeipakket (kindergeld) en meer € 95 per kind ten laste.
6. U bepaalt zelf uw eigen leven en u dient zich niet te houden aan de richtlijnen van schuldbemiddelaar. Geen bemoeienis, bescherming van uw privacy,
7. U behoudt een vooruitzicht op verjaring.
Noot:
Als advocaten onderlegd in insolventierecht kunnen wij u bijstaan in een beste verdediging. U vraagt hiertoe best een afspraak. Hiertoe kan u ons bellen op het telefoonnummer van ons secretariaat 055/31.86.47 om een afspraak vast te leggen. Breng dan al uw stukken (inkomstenstukken, schulden, brieven) mee. Wij nemen dan de tijd om naar u te luisteren, antwoord te geven op uw vragen, advies te verlenen en een voorstel van aanpak te formuleren. Wij vragen voor een afspraak 150 euro. Telefonisch kunnen we geen vragen beantwoorden. Korte vragen kan u wel per e-mail stellen naar
elfri@elfri.be aan 8€ per e-mail.
Zie ook deze links: