Bezit wordt door art. 3.18 NBW gedefinieerd als de de feitelijke uitoefening van een recht als ware men de titularis van dit recht, hetzij rechtstreeks, hetzij door middel van een derde.
Degene die het recht feitelijk uitoefent, wordt vermoed de bezitter ervan te zijn, behoudens tegenbewijs. Een restitutieverplichting van het recht dat hij bezit, sluit de bedoeling om er titularis van te zijn uit.
Ontbreekt deze bedoeling wegens een rechtshandeling of een wettelijke of rechterlijke titel, dan is er detentie van dit recht.
Daden van eenvoudig gedogen brengen bezit noch detentie teweeg.
Het eigendomsrecht wordt in art. 3.50 NBW gedefinieerd als het recht rechtstreeks het voorwerp ervan te gebruiken, hiervan het genot te hebben en erover te beschikken. De eigenaar heeft de volheid van bevoegdheden, behoudens de beperkingen die door wetten, verordeningen of door de rechten van derden worden opgelegd.
Het nieuwe burgerlijk wetboek herschrijft de regels met betrekking tot eigendom en het bezit. Deze regels vervangen de regels van de artikelen 544 en 2279 en 2280 van het oude BW/
Het nieuwe BW bestaat dienaangaande voornamelijk uit de codificatie van vaststaande rechtspraak.
De bezitter te goeder trouw wordt vermoed over een geldige titel te beschikken (art. 3.24 BW).
Art. 3.21. Deugdelijk bezit
Onder voorbehoud van de artikelen 3.25 en 3.28, heeft het bezit slechts gevolgen indien het voortdurend, ongestoord, openbaar en ondubbelzinnig is. Die hoedanigheden worden vermoed aanwezig te zijn, behoudens tegenbewijs.
Een gebrekkig bezit heeft pas gevolgen nadat het gebrek opgehouden heeft te bestaan.
Art. 3.22. Bezit te goeder trouw
De bezitter is te goeder trouw als hij er rechtmatig mag op vertrouwen dat hij titularis is van het recht dat hij bezit. De goede trouw wordt vermoed, behoudens tegenbewijs.
Afdeling 2. - Bewijsfunctie van bezit
Art. 3.23. Bewijsfunctie van bezit
De bezitter wordt vermoed de titularis te zijn van het zakelijk recht dat hij feitelijk uitoefent, behoudens tegenbewijs.
Art. 3.24. Versterkte bewijsfunctie bij roerende goederen
De bezitter te goeder trouw van een zakelijk recht op roerende goederen wordt vermoed over een titel te beschikken, behoudens tegenbewijs.
Afdeling 3. - Beschermende functie van bezit
Art. 3.25. Beschermende functie van bezit van een onroerend zakelijk recht in geval van geweld of feitelijkheden
De bezitter van een onroerend zakelijk recht waarvan het bezit ongestoord en openbaar is, kan in zijn bezit hersteld worden, zonder afbreuk te doen aan de regels van de buitencontractuele aansprakelijkheid, door een bezitsvordering in te stellen binnen het jaar na de stoornis of de ontzetting van bezit gepleegd met feitelijkheid of geweld.
De bezitsvordering en de eigendomsvordering kunnen niet worden gecumuleerd.
Afdeling 4. - Verkrijgende functie van bezit
Art. 3.26. Verkrijgende verjaring van zakelijke rechten in het algemeen
Onverminderd artikel 3.118 is de verkrijgende verjaring een wijze waarop de eigendom van een goed of zakelijk gebruiksrecht wordt verkregen door bezit, met de hoedanigheden vereist in artikel 3.21, dat gedurende een bepaalde tijd heeft voortgeduurd.
De verkrijgende verjaring wordt vastgesteld door rechterlijke uitspraak, met de bezitter als eiser of verweerder, door akkoord tussen de titularis die het bezit verloren heeft en de bezitter of door eenzijdige verklaring van de titularis die het bezit verloren heeft. Indien ze betrekking hebben op onroerende goederen, worden de rechterlijke uitspraak of, als op authentieke wijze akte ervan is genomen, het akkoord of de verklaring, overgeschreven in de registers van het bevoegde kantoor van de Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie, overeenkomstig artikel 3.30.
Zonder afbreuk te doen aan datzelfde artikel, heeft de verkrijgende verjaring gevolgen vanaf de dag waarop het deugdelijk bezit een aanvang heeft genomen.
Op grond van art. 2279 Oude BW (zoals dus hernomen in het NBW) wordt de bezitter te goeder trouw vermoed eigenaar te zijn. Om dit vermoeden te kunnen genieten dient dit bezit reëel, pro suo (voor zichzelf) en deugdelijk te zijn. Deze voorwaarden worden behoudens tegenbewijs vermoed aanwezig te zijn.
Art. 3.50. Definieert het begrip eigendom:
Het eigendomsrecht verleent aan de eigenaar rechtstreeks het recht om het voorwerp ervan te gebruiken, hiervan het genot te hebben en erover te beschikken. De eigenaar heeft de volheid van bevoegdheden, behoudens de beperkingen die door wetten, verordeningen of door de rechten van derden worden opgelegd.
Art. 3.51. Vorderingen van de eigenaar
Onder voorbehoud van andere bepalingen in dit Boek kan de eigenaar het voorwerp terugvorderen uit handen van degene die het onder zich heeft en zich verzetten tegen elke inbreuk of aanspraak van een derde.
Het eigendomsrecht en de vorderingen die het recht sanctioneren, doven niet uit door het niet-gebruik ervan.
Het eigendomsvermoeden geldt evenwel slechts op voorwaarde dat het reële bezit (1) te goeder trouw is; (2) als eigenaar of voor zichzelf plaatsvindt en (3) deugdelijk of vrij van gebreken is. Een reëel bezit vrij van gebreken onderstelt, een voortdurend en onafgebroken, ongestoord, openbaar en ondubbelzinnig bezit als eigenaar.
De goede trouw vermoed. Men wordt steeds geacht als eigenaar en voor zichzelf te bezitten, tenzij is bewezen dat men heeft aangevangen voor een ander te bezitten. Voorts wordt ook het deugdelijke bezit feitelijk vermoed..
Bezit dat voor verschillende interpretaties vatbaar is, is dubbelzinnig.
Het eigendomsvermoeden van op grond van het bezit vereist niet de voorlegging van een eigendomstitel of het bewijs van een eigendomsoverdracht van de litigieuze goederen. De bezitter hoeft geenszins de oorsprong van zijn bezit te bewijzen
Oude wettelijke bepaling
Art. 544. oud BW Eigendom is het recht om op de meest volstrekte wijze van een zaak het genot te hebben en daarover te beschikken, mits men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met de wetten of met de verordeningen.
Art. 2279 oud BW. Met betrekking tot roerende goederen geldt het bezit (het te goeder trouw onder zich hebben als eigenaar) als titel (bewijs) (van eigendom). [men heeft dus in tegenstelling tot de meeste onroerende rechten, geen notariële akten nodig om de eigendom van een roerend goed te bewijzen. Ook zonder eigendomsbewijs zoals bv. facturen of betalingsbewijzen, wordt men geacht eigenaar te zijn door het louter bezit te goeder trouw (het onder zich hebben en houden als eigenaar)]
Niettemin kan jij die een zaak verloren heeft of aan wie een zaak ontstolen is, gedurende drie jaren, te rekenen van de dag waarop het verlies of de diefstal heeft plaatsgehad, de zaak terugvorderen van degenen in wiens handen hij ze vindt; behoudens het verhaal van de laatstgenoemde op degene van wie hij ze bekomen heeft.
(Die recht van terugvordering geldt evenwel niet voor biljetten van de Nationale Bank van België, noch voor biljetten uitgegeven krachtens de wet van 12 juni 1930, wanneer de bezitter te goeder trouw is.
Art. 2280 Oude BW: Indien de tegenwoordige bezitter van de gestolen of verloren zaak deze gekocht heeft op een jaarmarkt of op een andere markt, of op een openbare verkoping, of van een koopman die dergelijke zaken verkoopt, kan de oorspronkelijke eigenaar zich de zaak niet doen teruggeven dan mits hij de prijs die zij hem gekost heeft, aan de bezitter terugbetaalt.
Artikel 2279, eerste lid, oud BW , krachtens hetwelk het bezit geldt als titel (van eigendom) creëert ten gunste van de bezitter een weerlegbaar vermoeden van het bestaan van een geldige eigendomstitel (vgl. Cass. 24 september 2007, RW 2008-09, 825).
Overeenkomstig de artikelen 2230 oud BW en 2268 oud BW wordt zijn bezit als eigenaar en zijn goede trouw vermoed. Het behoort derhalve aan de revindicant de afwezigheid van goede trouw in hoofde van de bezitter te bewijzen.
De toepassing van artikel 2279, eerste lid, oud BW vereist een bezit dat voldoet aan de vereisten van artikel 2229 oud BW Dit bewijs kan met alle middelen geleverd worden, waaronder dus ook met vermoedens, voor zover ze voldoende gewichtig, bepaald en met elkaar in overeenstemming zijn.
Een deugdelijk bezit in de zin van artikel 2229 oud BW moet voortdurend en onafgebroken, ongestoord, openbaar en niet dubbelzinnig zijn.
Een bezit is openbaar wanneer het zich veruitwendigt door zichtbare handelingen. Het bezit is niet openbaar wanneer de houder zijn materiële bezitsdaden tracht verborgen te houden voor personen die er belang zouden bij hebben van die daden kennis te hebben om desgevallend het deugdelijk en regelmatig karakter van het bezit te kunnen betwisten. Dit beantwoordt aan de ratio legis van de openbaarheidsvereiste, nl. dat al degenen die er belang bij hebben moeten weten of kunnen weten dat iemand anders in het bezit is van het goed.
Vermoedens zijn gevolgtrekkingen die de wet of de rechter afleidt uit een bekend feit om te besluiten tot een onbekend feit (artikel 1349 O. B.W.). De rechter kan feitelijke vermoedens slechts aannemen wanneer zij hem voldoende zekerheid geven omtrent het bestaan van het vast te stellen feit dat hij uit een bekend feit afleidt (vgl. Cass. 13 juni 2003, JLMB, 2005, 202). Voor het bewijs met vermoedens is het bestaan van verscheidende vermoedens niet vereist. Eén vermoeden kan volstaan op voorwaarde dat het doorslaggevend is.
Het vermoeden van eigendom dat wordt ingevoerd door artikel 2279 van het Oude Burgerlijk Wetboek veronderstelt dat de bezitter te goeder trouw zich kan beroepen op een doorlopend en ononderbroken, vreedzaam, publiekelijk, ondubbelzinnig bezit in de hoedanigheid van eigenaar. Bezit geldt als titel van eigendom (possesion vaut titre). Het loutere bezit te goeder trouw, legitimeert (in de zin van schept een vermoeden tot het tegendeel) de bezitter als eigenaar en dus als rechthebbende. (Besitz gilt als volles Recht)
verschil tussen eigendom, bezit en titel van eigendom:
• bezit is (onder zich) hebben/houden (en zich gedragen als eigenaar)
• eigendom is het recht op een goed om het te hebben
• titel van eigendom is het bewijs van de eigendom, lees het document (bv. eigendomsakte) of de omstandigheid (bv. deugdelijk bezit) op grond waarvan het eigendomsrecht wordt bewezen.
Wie op grond van artikel 2279 oud B.W. het bezit als titel van eigendom wil inroepen moet het bewijs leveren van:
1) een actueel en daadwerkelijk bezit (materieel element) - hetgeen in hoofde van de geïntimeerde onbetwist vaststaat,
2) een bezit pro suo (intentioneel element) - wat in hoofde van de geïntimeerde evenzeer kan aangenomen worden,
3) een bezit te goeder trouw, hetgeen vermoed wordt en waarvan het tegendeel in hoofde van de geïntimeerde niet bewezen wordt, en
4) een deugdelijk bezit, met name een bezit dat voldoet aan de voorwaarden van artikel 2229 B.W. en derhalve niet door bezitsgebreken is aangetast, nl. een voortdurend en onafgebroken, ongestoord, openbaar en ondubbelzinnig bezit.
bezit als titel en beslag
Art. 2279 oud BW stelt: "Met betrekking tot roerende goederen geldt het bezit als titel."
Dit betekent bij beslag dat de gerechtsdeurwaarder bij zijn bezoek aan de woonplaats van de schuldenaar wettelijk mag vermoeden dat de schuldenaar eigenaar is van alle roerende goederen die zich ter plaatse bevinden. Op hem rust geen bewijslast van het eigendomsrecht van de aldaar aangetroffen goederen. Hij kan dan ook probleemloos overgaan tot de beslaglegging, onder voorbehoud van revindicatie met bewijslast voor de revindicant.
De beslaglegger kan er op grond van art. 2279 oud B.W. in principe van uitgaan dat de roerende lichamelijke goederen in het bezit van de schuldenaar hem ook toebehoren.
Het betreft een weerlegbaar vermoeden, waardoor de bewijslast verschuift naar de revindicanten (de curatoren q.q.) die dienen te bewijzen dat de in beslag genomen goederen aan de gefailleerde vennootschap toebehoren. De revindicant die beweert eigenaar te zijn van de in beslag genomen goederen dient zijn eigendomsrecht te bewijzen (art. 870 Ger.W.).
Dit bewijs mag worden geleverd door alle middelen als naar recht, inclusief vermoedens.
Daarbij oordeelt de beslagrechter (in hoger beroep) soeverein over het voorgelegde bewijs rekening houdend met de concrete omstandigheden van de zaak.
Opgelet: Deze tekst omvat slechts een gedeeltelijke inhoud
Word ook lid en lees onbeperkt alle bijdragen.
E.V.L. en N.V.L. t./ nv DSM Keukens 1. Feitenrelaas De feiten die aan dit geschil ten grondslag liggen, werden afdoende weergegeven in het bestreden vonnis zodat het hof hiernaar verwijst…
J.H. t/ R.P., H.W. en Y.V. I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen een vonnis in hoger beroep van de Rechtbank van Eerste Aanleg Limburg, afdeling Tongeren, van 2 oktober…
Voor een toepassingsgeval zie Corr. Rechtbank Leuven, 05.06.2014, T. Pol. december 2014, pagina 183.
Uittreksel vonnisDe verzekeringsmaatschappij heeft (aldus) geen recht op verhaal tegen de bestuurder die in het buitenland een verkeersongeval veroorzaakt en voldoetaan de door de plaatselijke wet en reglementen opgelegde voorwaarden…
Uittreksel uit het vonnisHet is vaststaande rechtspraak en rechtsleer dat het gepast is de vergoeding uit hoofde van inkomstenverlies te begroten op basis van het nettoloon, daar het slachtoffer de…
Tekst vonnis De vrederechter spreekt het volgende vonnis uit in de zaak van: - Vennootschap naar buitenlands recht ATRADIUS CREDITO V CAUCION S.A. DE SEGUROS V REASEGUROS, die haar zetel heeft te…
Vredegerecht te Heist-op-den-berg, 4 november 2021, NJW 2023/476, 143, met noot Sinan Vanden Eynde, Onderzoeks- en verificatieplicht van de kredietgever, in het kader van de kredietwaardigheidsbeoordeling Samenvatting Tekst vonnis - Vennootschap naar buitenlands…
Beoordeling Verweerster voert aan dat de kredietvoorganger van eiseres het krediet nooit hadden mogen toestaan en dat er verschillende bepalingen van de wet op het consumentenkrediet met de voeten werden getreden…
Een loutere vermelding gesteld in het handschrift van de agent dat er geen kredieten in omloop zijn, terwijl het krediet wordt aangewend om 2 kredieten te salderen voldoet niet aan…
Vlaams niveauIn het Vlaamse decreet van 2004 waarbij het klokkenluidersysteem wordt ingevoerd voor de Vlaamse ambtenaar wordt klokkenluiden omschreven als het door de ambtenaar ter kennis brengen van nalatigheden, misbruiken…
tekst arrest X t/ Y Procedure – Feitelijke antecedenten 1. Onderhavige procedure betreft de vereffening en verdeling van de nalatenschappen van wijlen de echtelieden (...) en van hun ontbonden huwgemeenschap. Partijen zijn de kinderen…
In rechte Eiseres erkent dat zij op 3 juli 2009 omstreeks 20,50 uur met haar wagen geparkeerd stond in de S.-straat ter hoogte van nummer 27. Zij wou toen geld in…
Tekst vonnis ( ... ) 1. De procedure STIJN SCHELDEMAN, gerechtsdeurwaarder te Maasmechelen, heeft de dagvaarding op 5 december 2016 betekend. De zaak werd ter zitting op dinsdag 10 januari 2017 op verzoek van…
Overwegende dat met betrekking tot het recht de rechtbank in eerste instantie dient vast te stellen dat door de wet van 22 februari 1965 de gemeenten werden toegelaten om op…
Nr. Rep. De Rechtbank van Koophandel van het rechtsgebied Kortrijk, Provincie West-Vlaanderen, VIERDE KAMER, rechtsprekend: In de zaak nr 2413/06 der algemene rol De heer HS, handeldrijvende onder de benaming "**", wonende…
tekst vonnis S.M. t/ NV Q. ... 2. Feiten 2.1. Partijen sloten op 21 juni 2000 een aannemingsovereenkomst voor de bouw van een woning gelegen te (...). De voorlopige oplevering vond plaats op 13 augustus 2002…
Lichte gebreken die de stabiliteit niet in gevaar brengen Rechtsleer: • Dario Petosa, Gemeenrechtelijke aansprakelijkheid van aannemer voor lichte verborgen gebreken Een analyse van de recente rechtspraak en rechtsleer, NJW…
Tekst vonnis (VME Res. (…), vertegenwoordigd door CV De Syndic / NV MPT Kouter, NV Alg. Ondernemingen Himpe, NV KBC Bank, BV Fine Gardens, NV Baloise Belgium, BVB Bestratingen Pintelon, NV…
Een lijfrente wordt in de rechtsleer omschreven als een rechtsverhouding krachtens welke een persoon aan een andere persoon verplicht is tot een periodieke uitkering van een geldbedrag, gedurende het leven…
Il. Beroepen vonnis Investeren in andermans woning verrijking zonder oorzaak waarbij de kosten de normale lasten in de huishouding overschrijden - verrijking zonder oorzaakWanneer de uitgaven van de ene feitelijke…
PrincipesDe vastgoedmakelaar heeft recht op commissieloon in dien de beoogde verkoopovereenkomst effectief tot stand komen ten gevolge van zijn tussenkomst De vastgoedmakelaar heeft recht op commissie wanneer de koop met…
T.D. t.\ P.W. en N.V. II. Feiten en vorderingen 1. Eiser voert aan dat hij, in de zomer van 2011, verschillende (telefonische) contacten heeft gehad met verweerders met betrekking tot…
E. t./ B. bvba( ... )Antecedenten1. Het geschil vindt zijn oorsprong in een overeenkomst van "verkoopstoelating - verhuring van diensten", door de partijen ondertekend op 2 juli 2010.1.1. Met deze…
Rechtspraak: • Hof van Cassatie, 1e Kamer 2 februari 2006, RW 2008-2009, 926 .... III. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
Elfri.be bestaat als site sinds 2003. Sinds 15 augustus 2018 werkt de site in haar nieuwste editie met Arc3c als uitgever. Nieuw is de https omgeving, het dynamisch karakter, web 3 .0 technologie, betere zoekmogelijkheden en een 40 tal nieuwe functies. De site wordt inhoudelijk voortdurend, lees dagelijks, aangepast en aangevuld met de recentste wetswijzigingen, nieuwe rechtspraak en nieuwe rechtsleer. Bijna alle rechtspraak die in België aandacht krijgt is terug te vinden op de elfri.be. Anders dan andere dure websites, hebben we een technologie uitgewerkt waarbij de gezochte informatie onmiddellijk wordt verschaft door een gewone vraagstelling in gewoon Nederlands, het weze op de site zelf, het weze gewoon in Google. Wij spreken uw taal en werken niet met onbegrijpelijke of onlogische boomstructuren die verwijzen naar documenten die ofwel niet relevant, ofwel niet kunnen gelezen worden. Om volledige informatie met bronnen, rechtsleer, rechtspraak en wetgeving, kan u een vrij goedkoop abonnement nemen (reeds mogelijk vanaf 1 maand)
In een procedure wordt principieel geoordeeld op basis van het gerechtsdossier zoals gestaafd middels stukken die door partijen worden neergelegd. De conclusies houden de middelen in tot ondersteuning van de eis…
Bronnen en referenties Bücherhexe (2007). Paul Watzlawick. Wikipedia die freie Enzyklopädie. Verkregen 04-02-2007 van http://de.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick ExplicitImplicity (2007). Paul Watzalwick. Wikipedia, the free encyclopedia. Verkregen 04-02-2007 van http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick Auteur onbekend (2006). Uittreksel van ‘De…
Artikel 213 Burgerlijk wetboek stelt: “Echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning verplicht, zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd”. Deze bepaling werd opgenomen in Hoofdstuk VI Wederzijdse rechten en verplichtingen…
De regels betreffende de foutaansprakelijkheid worden weergegeven in de artikelen 1382 en 1383 oud Burgerlijk Wetboek. Volgens deze artikelen dient degene die door zijn fout of nalatigheid aan een ander schade…
Een nietig verklaarde overeenkomst kan voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. De nietige overeenkomst kan ook niet aan derden worden tegengeworpen. Bovendien werkt een nietige rechtshandeling terug…
Hoe kan men onroerende goederen verkrijgen door verkrijgende verjaring? voorwaarden: - een voortdurend bezit - een onafgebroken bezit - een openbaar bezit - een niet dubbelzinnig bezit - een bezit als eigenaar…
ONTLEDING LASTER ONDER DE GELDING VAN HET Sw. 1867 • Laster bestaat erin aan een persoon kwaadwillig een bepaald feit ten laste te leggen dat zijn eer kan krenken of hem…
Voorbeelden van beschikkingen: uittreksel uit het gerechtelijk wetboek: Art. 98. Wanneer een rechter wettig verhinderd is of er een plaats van rechter openstaat in een rechtbank van eerste aanleg of van koophandel…
Principieel is in toepassing van het WER een persoonlijk faillissement van een (ex) bestuurder (nieuwe naam voor zaakvoerder) mogelijk, los van het faillissement van de onderneming waarin deze optrad. Boek I…
Nr. P.15.0880.N H J, inverdenkinggestelde, eiser, tegen H W, burgerlijke partij, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent…
Art. 474 Sw. 2024 (Inwerkintreding 8 april 2026) Verzwarende factoren van diefstal en afpersing stelt: “Bij de keuze van de straf of maatregel en de zwaarte ervan voor een in deze…
Middelenverbintenis of inspanningsverbintenis: (Mittelverpflichtung) een verbintenis waarbij de verplichting van een partij erin bestaat om naar best vermogen te handelen, zonder dat een resultaat gegarandeerd wordt. (vb. geneeskundige behandeling) resultaatsverbintenis: verbintenis waarbij…
De OBSI schaal, wordt soms afgekort als de schaal mbt de wijze waarop volledige blindheid,.... wordt vastgesteld (KB 08/02/2006. Dit verkort opschrift mag geen verwarring stichten. De lijst betreft niet…
Bekom toegang tot alle informatie op deze website
Met een abonnement krijgt u toegang tot een schat aan bijkomende informatie (vaak elders niet te vinden), lezen van de volledige teksten zonder beperkingen, verwijzingen naar wetten, rechtspraak en wetten, antwoorden op nog meer vragen, opzoekingen allerhande mogelijkheid tot knippen, plakken, afdrukken, modellen, tips, trics, aandachtspunten professioneel gedeelte en zoveel meer.
Met een abonnement (vanaf 5,95 euro per maand) heeft u steeds een professionele juridische bibliotheek met 25.000 bijdragen ter beschikking
BVBA Advocatenkantoor Elfri De Neve
Stationsstraat 29 - 9700 Oudenaarde
voor afspraak 055/31.86.47
Fax: 055/31.14.03
U heeft geen toegang tot knippen, plakken, opslaan, printen, downloaden, raadpleging archief, sociaal netwerk, vacaturedienst slechts gedeeltelijke toegang tot deze pagina. Om hiervan gebruik te maken van deze functies en diensten dient u u een pro-abonnement te nemen. klik hier voor de verschillende formules