Samenvatting
Attitude is het complex van persoonskenmerken, normen, waarden, gevoelens, ideeën en meningen, dat bepaalt hoe een persoon zich in een bepaalde situatie gedraagt. De attitude is de zichtbare buitenkant van innerlijke ethiek aan de hand van gedrag en interactie.
Professionele attitude is het complex van uiterlijke gedraging in de professionele sfeer zoals dit getest wordt aan de verwachting van de ondergeschikten, leidinggevenden, collega's, leden van zelfde beroepsgroep, klanten en stakeholders..
Het verwerven van competentie op dit professionele terrein, en dus het verwerven van adequate beroepshouding ten opzichte van deze betrokkenen wordt beroepssocialisatie genoemd.
In essentie gaat het om het bevorderen van een professionele houding van “maximale betrokkenheid met behoud van distantie”.
Een ander kenmerk van adequate professionele attitude is dat houding en gedrag van de beroepsbeoefenaar recht doet aan de integriteit van de overige betrokkenen ongeacht zijn of haar levensopvatting, levensstijl, sekse, seksuele status en persoonlijkheid.
Een professionele attitude vindt een een evenwicht tussen overidentificatie, sympathie en betrokkenheid enerzijds en onpersoonlijkheid, afstandelijkheid en zelfs ongeïnteresseerdheid anderzijds. Opdracht hierbij is een gedrag te vinden dat gekenmerkt wordt door professionaliteit en empathie, dit wil zeggen “distantiële betrokkenheid” (“detached concern”).
Objectivering en depersonalisering helpt de beroepsbeoefenaar zich met volle overgave te wijden aan een intellectuele taak en kan helpen de emoties in bedwang te houden. Doch door deze onderdrukking van emoties bestaat het gevaar op te grote afstandelijkheid en een gebrek aan empathie hetgeen dan weer kan resulteren in een gebrekkig begrip.
Beroepsbeoefenaar onderdrukken vaak eigen emoties en overdekken eigen gevoelens van onzekerheid door een opgewekte schijnzekerheid, hetgeen niet bepaald getuigt van intellectuele eerlijkheid.
Een gezonde beroepsattitude, laat plaats voor onzekerheid, twijfel en emoties. Ontkenning en onderdrukking van eigen gevoelens en onzekerheden belemmeren het zicht op het eigen functioneren, op de voorliggende problematiek, op het ontdekken van nieuwe oplossing, op de noodzaak tot verder onderzoek of het aantrekken van bijkomende expertise en verhinderen de ontwikkeling van attitudes nodig om het beroep ten volle naar best vermogen en uit te oefenen.
Een gezonde professionele volgt een attitudelijn met volgende aandachtspunten:
- inzicht in het effect van eigen emoties, normen, waarden en vooroordelen op het beroepsmatig handelen;
- een empathische beroepshouding, die gekenmerkt wordt door luisterbereidheid;
- het leren scheppen van voorwaarden, waaronder derden en zij die zich richten tot de beroepsgroep hun integriteit kunnen handhaven en het recht op zelfbeschikking kunnen uitoefenen;
- het bevorderen van een deskundige oordeelsvorming, die gekenmerkt wordt door kennis, zorgvuldigheid, realisme en bescheidenheid;
- het leren kennen van de grenzen aan de eigen competentie;
- het bevorderen van de bereidheid tot toetsing en bijsturing van eigen gedrag met betrekking tot professionele en ethische normen;
- intellectuele en morele eerlijkheid en betrouwbaarheid;
- bewustwording van de eigen attitude en inzicht op cognitieve, emotionele en gedragsmatige componenten.
De attitude van een advocaat is net zoals deze van een de arts of andere beroepsbeoefenaar een belangrijk facet van competentie en attitude dient beschouwd te worden als een integraal onderdeel van het goed functioneren.
Bewustwording van de eigen attitude is essentieel.
Attitude is onderscheiden van kennis en vaardigheid. Attitude biedt een antwoord op de vraag hoe met kennis en vaardigheid wordt omgegaan.
Het woord attitude heeft anderzijds een w-zware emotionele geladenheid en wordt meer ten onpas dan te pas gebruikt op denigrerende wijze. Het gebruik van de term ten aanzien van anderen getuigt van een zekere minachting waarbij hautain wordt geuit dat een bepaalde gedraging niet voldoet aan eigen gestelde verwachting.
Attitude is en blijft een term van zelfreflexie, die weliswaar aan bod kan komen in opleiding en die onuitgesproken aan bod kan komen bij de keuze die een persoon maakt om wel of niet beroep te doen op de diensten van een andere persoon. Het getuigt van een gebrek aan respect en dus ook attitude, het woord attitude in een oordeel over anderen te uiten. Overigens zijn we zelf in grote mate verantwoordelijk over de wijze waarop we door anderen worden bejegend en dus over de attitude van derden tegenover ons.