Uittreksel NBW
“Art. 5.64 Voorrang van de werkelijke wil
In contracten moet men nagaan welke gemeenschappelijke bedoeling de contractspartijen hebben gehad, veeleer dan zich aan de letterlijke betekenis van de woorden te houden.
Indien het contract evenwel is neergelegd in een geschrift, mag men het contract geen interpretatie geven die kennelijk onverzoenbaar is met de strekking van dat geschrift, rekening houdend met de intrinsieke elementen ervan en met de omstandigheden waarin het is opgesteld en uitgevoerd.”
Commentaar
Dit artikel inspireert zich op artikel 1156 van het oud Burgerlijk Wetboek.
Exemplatieve opsomming van de relevante elementen om de gemeenschappelijke bedoeling van de in het eerste lid van het artikel bedoelde partijen te achterhalen:
De klassieke oude tegenstrijdigheid vervalt aldus tussen 2 onverzoenbare oude stellingen
Aldus primeert het geschrift in die zin dat aan het contract geen interpretatie mag gegeven die kennelijk onverzoenbaar is met de strekking van dat geschrift, rekening houdend met de intrinsieke elementen ervan en met de omstandigheden waarin het is opgesteld en uitgevoerd.”
Het woord “kennelijk” wijst op het uitzonderlijk karakter van zo'n controle, die slechts kan worden uitgeoefend wanneer de rechter de akte heeft doen “liegen”.
De leer van de duidelijke betekenis wordt zo opzijgezet. Zelfs de zogenaamd duidelijke tekst van een beding kan een interpretatie krijgen die tegenstrijdig is met de bewoording ervan, voor zover die interpretatie niet kennelijk onverzoenbaar is met de strekking van de akte, zoals blijkt niet alleen uit het geheel van de bedingen ervan, maar ook uit de omstandigheden waarin die werd opgesteld en uitgevoerd.
De schending van de bewijskracht van een akte is slechts toegelaten als de interpretatie die aan die akte wordt gegeven onmogelijk is en niet kan worden toegelaten tenzij men de akte doet liegen. Die appreciatiemarge die aan de uitlegger wordt gelaten, wordt vertaald met de term “kennelijk”.
Uittreksel uit het NBW
" Art. 5.65 Nagaan van de werkelijke wil
Om na te gaan welke gemeenschappelijke bedoeling de partijen hebben gehad, wordt met name rekening gehouden met de volgende richtlijnen:
1° wanneer een beding voor tweeërlei zin vatbaar is, moet men het veeleer opvatten in de zin waarin het enig gevolg kan hebben, dan in die waarin het geen gevolg kan teweegbrengen;
2° bewoordingen die voor tweeërlei zin vatbaar zijn, moeten worden opgevat in de zin die met de inhoud van het contract het best overeenstemt;
3° hetgeen dubbelzinnig is, wordt uitgelegd volgens hetgeen gebruikelijk is in de desbetreffende streek en sector, en overeenkomstig de gebruikelijke betrekkingen tussen de partijen;
4° alle bedingen van een contract worden uitgelegd het ene door het andere, zodat elk beding wordt opgevat in de zin die uit de gehele akte voortvloeit;
5° hoe algemeen ook de bewoordingen zijn waarin een contract opgesteld is, toch omvat het alleen die onderwerpen waaromtrent blijkt dat partijen bedoelden te contracteren;
6° wanneer men in een contract een geval heeft vermeld tot verduidelijking van de verbintenis, wordt men niet geacht daardoor haar omvang te hebben willen beperken, wat betreft de niet vermelde gevallen die de verbintenis naar recht omvat;
7° de uitvoering gegeven aan het contract voordat er zich een betwisting tussen de partijen voordoet, wordt in aanmerking genomen voor de interpretatie van het contract."
Commentaar
Dit artikel inspireert zich op artikelen 1157 tot 1159, 1161, 1163 en 1164 van het oud Burgerlijk Wetboek.
Hoewel de verwoorde richtlijnen rechtsregels zijn, behelzen zij slechts aanbevelingen zijn ten aanzien van de rechter. Het lijkt moeilijk om ze dezelfde bindende kracht toe te kennen als het beginsel van de voorrang van de werkelijke wil aangezien sommige van die richtlijnen elkaar in een welbepaald geval kunnen tegenspreken.
De regel van art. oud artikel 1160 oud BW (“Men moet het contract aanvullen met de daarbij gebruikelijke bedingen, hoewel die er niet in zijn uitgedrukt”) werd in het NBW weggelaten omdat het slechts een toepassing is van het artikel 1135 oud BW (Overeenkomsten verbinden niet alleen tot hetgeen daarin uitdrukkelijk bepaald is, maar ook tot alle gevolgen die door de billijkheid, het gebruik of de wet aan de verbintenis, volgens de aard ervan, worden toegekend”. (Art. 5.71 in vervanging 1135 oud BW) : “Art. 5.71 Inhoud van het contract
Een contract verbindt niet alleen tot hetgeen daarin overeengekomen is, maar ook tot alle gevolgen die door de wet, de goede trouw of de gebruiken eraan, volgens de aard en de strekking ervan, worden toegekend.
Tenzij de partijen anders zijn overeengekomen, en voor zover de aard en de strekking ervan zich daartoe lenen, gelden de bedingen van een raamcontract ook voor de uitvoeringscontracten”.).
De rechter behoudt de mogelijkheid om het bewijs van een akkoord tussen de partijen aan te nemen op grond van een bekentenis door uitvoering (wat betekent dat het bewijs van het contract kan worden afgeleid uit de consistente uitvoering ervan).
Uittreksel uit het NBW
" Art. 5.66 Interpretatie bij twijfel
Bij aanhoudende twijfel met betrekking tot de gemeenschappelijke bedoeling van de partijen zijn de volgende regels van toepassing, onverminderd de bepalingen eigen aan de bijzondere contracten:
1° het toetredingscontract wordt uitgelegd ten nadele van de partij die het heeft opgesteld;
2° het bevrijdingsbeding wordt uitgelegd ten nadele van de schuldenaar van de verbintenis;
3° in alle overige gevallen wordt het beding uitgelegd ten nadele van de begunstigde ervan.
Het contract met een consument wordt uitgelegd overeenkomstig het artikel VI.37 van het Wetboek van economisch recht.."
Commentaar:
Dit artikel inspireert zich op artikel 1162 van het oud Burgerlijk Wetboek.
Voorbehoud blijft dus bestaan voor de interpretatieregels die van toepassing zijn op bepaalde bijzondere contracten, zoals het artikel 1602 van het oud Burgerlijk Wetboek inzake verkoop of artikel XI.167, § 1, derde lid, van het Wetboek van economisch recht inzake auteursrechten.
Het beginsel van de interpretatie contra proferentem behelst dat het toetredingscontract wordt uitgelegd ten nadele van de partij die het heeft opgesteld;
De schuldeiser van een beding is niet noodzakelijk de schuldeiser van de betrokken verbintenis, maar de partij in wiens voordeel dat beding is opgesteld.
Uitlegging van de overeenkomsten volgens de regels van het oud Burgerlijk Wetboek
uittreksels uit het oud burgerlijk wetboek
Art. 1156
Men moet in de overeenkomsten nagaan welke de gemeenschappelijke bedoeling van de contracterende partijen is geweest, veeleer dan zich aan de letterlijke zin van de woorden te houden.
Art. 1157
Wanneer een beding voor tweeërlei zin vatbaar is, moet men het veeleer opvatten in de zin waarin het enig gevolg kan hebben, dan in die waarin het geen gevolg kan teweegbrengen.
(Actus interpretandus est potius ut valeat quam ut pereat - L'acte doit être interprété de façon à lui donner vie plutôt que de le laisser sans effet)
Art. 1158
Bewoordingen die voor tweeërlei zin vatbaar zijn, moeten worden opgevat in de zin die met de inhoud van het contract het best overeenstemt.
Art. 1159
Hetgeen dubbelzinnig is, wordt uitgelegd volgens hetgeen gebruikelijk is in het gewest waar het contract is aangegaan.
Art. 1160
Men moet het contract aanvullen met de daarbij gebruikelijke bedingen, hoewel die er niet in zijn uitgedrukt.
Art. 1161
Alle bedingen van een overeenkomst worden uitgelegd het ene door het andere, zodat elk beding wordt opgevat in de zin die uit de gehele akte voortvloeit.
Art. 1162
In geval van twijfel wordt de overeenkomst uitgelegd ten nadele van hem die bedongen heeft en ten voordele van hem die zich verbonden heeft.
Art. 1163
Hoe algemeen ook de bewoordingen zijn waarin een overeenkomst gesteld is, toch omvat zij alleen die zaken waaromtrent het blijkt dat partijen bedoelden te contracteren.
Art. 1164
Wanneer men in een contract een geval heeft vermeld tot verduidelijking van de verbintenis, wordt men niet geacht daardoor haar gebied te hebben willen beperken, wat betreft de niet vermelde gevallen die de verbintenis naar recht omvat.
Opgelet: Deze tekst omvat slechts een gedeeltelijke inhoud
Word ook lid en lees onbeperkt alle bijdragen.
Uittreksel uit het (nieuw) BW
“Art. 5.64 Voorrang van de werkelijke wil
In contracten moet men nagaan welke gemeenschappelijke bedoeling de contractspartijen hebben gehad, veeleer dan zich aan de letterlijke betekenis van de woorden te houden.
Indien het contract evenwel is neergelegd in een geschrift, mag men het contract geen interpretatie geven die kennelijk onverzoenbaar is met de strekking van dat geschrift, rekening houdend met de intrinsieke elementen ervan en met de omstandigheden waarin het is opgesteld en uitgevoerd.”
Uittreksel uit de Memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende Boek 5 “Verbintenissen” van het Burgerlijk Wetboek
“Dit artikel inspireert zich op artikel 1156 van het huidig Burgerlijk Wetboek.
Andere inspiratiebronnen van dit artikel zijn: art. 1188, lid 1, C. civ. fr.; § 133 BGB; art. II. – 8: 101(1) DCFR; art. 4.1, 1) PICC; art. 18, lid 1 CO; art. 20, lid 1 CO 2020; art. 58.1 en 58.2 CESL; art. 5: 101(1) en (2) PECL. Voor het tweede lid: art. 1189 Fr. B.W.; F. DUMON, “De la motivation des jugements et arrêts et de la foi due aux actes”, J.T., 1978, nr. 49, blz. 491.
Artikel II– 8: 102(1) DCFR geeft een exemplatieve opsomming van de relevante elementen om de gemeenschappelijke bedoeling van de in het eerste lid van het artikel bedoelde partijen te achterhalen, met inbegrip van de documenten, uitgewisseld tijdens de onderhandelingen voorafgaand aan de totstandkoming van het contract.
Het tweede lid beoogt de klassieke tegenstrijdigheid uit te klaren tussen het beginsel op grond waarvan de werkelijke wil voorrang heeft op de verklaarde wil en het verbod op de schending van de bewijskracht van de akte. De term “kennelijk” onderstreept het uitzonderlijk karakter van zo'n controle, die slechts kan worden uitgeoefend wanneer de rechter de akte heeft doen “liegen”.
De leer van de duidelijke betekenis wordt zo opzijgezet. Zelfs de zogenaamd duidelijke tekst van een beding kan een interpretatie krijgen die tegenstrijdig is met de bewoording ervan, voor zover die interpretatie niet kennelijk onverzoenbaar is met de strekking van de akte, zoals blijkt niet alleen uit het geheel van de bedingen ervan, maar ook uit de omstandigheden waarin die werd opgesteld en uitgevoerd. Zo beslecht de ontworpen bepaling de controverse met betrekking tot de intensiteit van de controle die mag worden uitgeoefend op de interpretatie van het contract op basis van de leer van het verbod op de schending van de bewijskracht van de akte. De bepaling verankert zo de door procureur-generaal DUMON in bovenvermelde rede voorgestelde oplossing (zie A. CRUQUENAIRE, L'interprétation des contrats en droit d'auteur, Brussel, Larcier, 2007, nrs 271 et s., blz. 202 e.v.; W. DE BONDT, “Uitlegging van overeenkomsten naar de geest: mogelijkheden, grenzen en alternatieven”, R.W., 1996-1997, blz. 1001 e.v.; P. GÉRARD, H. BOULARBAH en J.-F. VAN DROOGHENBROECK, “Pourvoi en matière civile”, R.P.D.B., compl. t. XI, Brussel, Bruylant, 2011, nrs 534 e.v., blz. 250 e.v.; R. JAFFERALI, “La liberté de la preuve en matière commerciale, spécialement de la transaction”, noot onder Cass., 19 maart 2012, R.C.J.B., 2014, nrs 18 e.v., p. 691 et s.; B. MAES, “Bewijskracht en bewijswaarde: kanttekeningen bij de rechtspraak van het Hof van Cassatie”, R.D.J.P., 1995, blz. 141 e.v.; A. MEEÙS, “Le contrôle de la Cour de cassation sur l'interprétation des contrats d'assurance par le juge du fond”, in Mélanges Roger O. Dalcq. Responsabilités et assurances, Brussel, Larcier, 1994, blz. 407 e.v.; F. RIGAUX, La nature du contrôle de la Cour de cassation, Brussel, Bruylant, 1966, nrs 174 e.v., blz. 279 e.v.; J.-F. VAN DROOGHENBROECK, “Le juge et le contrat”, R.G.D.C., 2007, nrs 49 e.v., pp. 618 e.v.; VAN OMMESLAGHE, I, nrs 381 e.v., blz. 605 e.v.; WÉRY, I, nrs 415 e.v., blz. 394 e.v.; J. WAELKENS, Interpretatie van overeenkomsten en eenzijdige rechtshandelingen, Antwerpen, Intersentia, 2016).
In antwoord op de opmerkingen van de Raad van State wordt verduidelijkt dat, volgens de rechtspraak van het Hof van Cassatie, de schending van de bewijskracht van een akte slechts toegelaten is als de interpretatie die aan die akte wordt gegeven onmogelijk is en niet kan worden toegelaten tenzij men de akte doet liegen (zie de conclusie van procureur-generaal J.-F. Leclercq bij Cass. 20 januari 2012, Pas. 2012, nr. 60, punt 11; de conclusie van advocaat-generaal T. Werquin bij Cass. 29 januari 2010, Pas. 2010, nr. 70, punt 1; de redevoering van procureur-generaal F. Dumon, eertijds eerste advocaat-generaal, uitgesproken op 1 september 1978, “De motivering van de vonnissen en arresten en de bewijskracht van de akten”, Arr.Cass 1978-79, 3 e.v., i.h.b. nr. 39). Die appreciatiemarge die aan de uitlegger wordt gelaten, wordt vertaald met de term “kennelijk”.
Uittreksel uit het (nieuw) BW
" Art. 5.65 Nagaan van de werkelijke wil
Om na te gaan welke gemeenschappelijke bedoeling de partijen hebben gehad, wordt met name rekening gehouden met de volgende richtlijnen:
1°
wanneer een beding voor tweeërlei zin vatbaar is, moet men het veeleer opvatten in de zin waarin het enig gevolg kan hebben, dan in die waarin het geen gevolg kan teweegbrengen;
2°
bewoordingen die voor tweeërlei zin vatbaar zijn, moeten worden opgevat in de zin die met de inhoud van het contract het best overeenstemt;
3°
hetgeen dubbelzinnig is, wordt uitgelegd volgens hetgeen gebruikelijk is in de desbetreffende streek en sector, en overeenkomstig de gebruikelijke betrekkingen tussen de partijen;
4°
alle bedingen van een contract worden uitgelegd het ene door het andere, zodat elk beding wordt opgevat in de zin die uit de gehele akte voortvloeit;
5°
hoe algemeen ook de bewoordingen zijn waarin een contract opgesteld is, toch omvat het alleen die onderwerpen waaromtrent blijkt dat partijen bedoelden te contracteren;
6°
wanneer men in een contract een geval heeft vermeld tot verduidelijking van de verbintenis, wordt men niet geacht daardoor haar omvang te hebben willen beperken, wat betreft de niet vermelde gevallen die de verbintenis naar recht omvat;
7°
de uitvoering gegeven aan het contract voordat er zich een betwisting tussen de partijen voordoet, wordt in aanmerking genomen voor de interpretatie van het contract.
"
Uittreksel uit de Memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende Boek 5 “Verbintenissen” van het Burgerlijk Wetboek
“Dit artikel inspireert zich op artikelen 1157 tot 1159, 1161, 1163 en 1164 van het huidig Burgerlijk Wetboek.
Als andere inspiratiebronnen van dit artikel kan verwezen worden naar de volgende richtlijnen:
1°: art. 1192 C. civ. fr.; art. II. – 8: 106 DCFR; art. 4.5 PICC; art. 63 CESL; art. 5: 106 PECL;
3°: art. 1139-3 Catala; art. II. – 8: 102(1)(c), (d) en (f) DCFR; art. 4.3, b) en f) PICC; art. 9 CISG; art. 59, c) tot f), CESL; art. 5: 102(d), (e) en (f) PECL;
4°: art. 1191, lid l, C. civ. fr.; art. II. – 8: 105 DCFR; art. 4.4 PICC; art. 60 CESL; art. 5: 105 PECL;
7°: Cass., 10 november 1988, Pas., 1989, I, blz. 259; Cass., 12 juni 1986, Pas., 1986, I, nr. 638; art. II. – 8: 102(1) (b) DCFR; art. 4.3, c) PICC; art. 59, b) CESL; art. 5: 102(b) PECL.
Het incipit van het artikel strekt ertoe te onderstrepen dat hoewel de verwoorde richtlijnen rechtsregels zijn, het slechts aanbevelingen zijn ten aanzien van de rechter. Het lijkt moeilijk om ze dezelfde bindende kracht toe te kennen als het beginsel van de voorrang van de werkelijke wil aangezien sommige van die richtlijnen elkaar in een welbepaald geval kunnen tegenspreken.
Het huidig artikel 1160 wordt weggelaten omdat het slechts een toepassing is van het huidig artikel 1135.
De combinatie van Richtlijnen 5° en 6° leiden tot een strikte interpretatie (d.w.z. noch beperkend noch uitbreidend) van de bedingen die afwijken van het gemeen recht.
Richtlijn 4° geldt onverminderd de mogelijkheid die de rechter heeft om het bewijs van een akkoord tussen de partijen aan te nemen op grond van een bekentenis door uitvoering (wat betekent dat het bewijs van het contract kan worden afgeleid uit de consistente uitvoering ervan). “
Uittreksel uit het (nieuw) BW
" Art. 5.66 Interpretatie bij twijfel
Bij aanhoudende twijfel met betrekking tot de gemeenschappelijke bedoeling van de partijen zijn de volgende regels van toepassing, onverminderd de bepalingen eigen aan de bijzondere contracten:
1°
het toetredingscontract wordt uitgelegd ten nadele van de partij die het heeft opgesteld;
2°
het bevrijdingsbeding wordt uitgelegd ten nadele van de schuldenaar van de verbintenis;
3°
in alle overige gevallen wordt het beding uitgelegd ten nadele van de begunstigde ervan.
Het contract met een consument wordt uitgelegd overeenkomstig het artikel VI.37 van het Wetboek van economisch recht.
."
Uittreksel uit de Memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende Boek 5 “Verbintenissen” van het Burgerlijk Wetboek
“Dit artikel inspireert zich op artikel 1162 van het huidig Burgerlijk Wetboek.
Als andere inspiratiebronnen van dit artikel kan verwezen worden naar:
Lid 1, 1°: P. VAN OMMESLAGHE, Les obligations, nr. 406 e.v., blz. 637 e.v.; P. WÉRY, Droit des obligations, nr. 425 e.v., blz. 403 e.v.; art. 1190 C. civ. fr.; art. II. – 8: 103 en art. II. – 8: 104 DCFR; art. 4.6 PICC; art. 62 en 65 CESL; art. 5: 103 PECL;
Lid 1, 2°: Cass., 7 september 1979, Pas., 1980, I, blz. 21;
Lid 1, 3°: art. 1190 C. civ. fr.
Het incipit maakt een voorbehoud voor de interpretatieregels die van toepassing zijn op bepaalde bijzondere contracten, zoals het huidig artikel 1602 van het Burgerlijk Wetboek inzake verkoop of artikel XI.167, § 1, derde lid, van het Wetboek van economisch recht inzake auteursrechten.
In tegenstelling tot de richtlijnen waarvan sprake in het voorgaande artikel, hebben de regels in dit artikel een bindend karakter.
Het eerste lid, 1°, verankert het beginsel van de interpretatie contra proferentem. Het toetredingscontract wordt omschreven in voorgestelde artikel 5.10.
Het eerste lid, 2°, is een toepassing van 3°. De schuldeiser van een beding is inderdaad niet noodzakelijk de schuldeiser van de betrokken verbintenis, maar de partij in wiens voordeel dat beding is opgesteld.
Het eerste lid, 3°, beoogt de rechtspraak van het Hof van Cassatie inzake artikel 1162 te verankeren.
Het tweede lid is een pedagogische verwijzing.”
Uittreksel uit het (nieuw) BW
" Art. 5.66 Interpretatie bij twijfel
Bij aanhoudende twijfel met betrekking tot de gemeenschappelijke bedoeling van de partijen zijn de volgende regels van toepassing, onverminderd de bepalingen eigen aan de bijzondere contracten:
1° het toetredingscontract wordt uitgelegd ten nadele van de partij die het heeft opgesteld;
2° het bevrijdingsbeding wordt uitgelegd ten nadele van de schuldenaar van de verbintenis;
3° in alle overige gevallen wordt het beding uitgelegd ten nadele van de begunstigde ervan.
Het contract met een consument wordt uitgelegd overeenkomstig het artikel VI.37 van het Wetboek van economisch recht."
Uittreksel uit de Memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende Boek 5 “Verbintenissen” van het Burgerlijk Wetboek
“Dit artikel vervangt artikelen 1115, 1311, 1338 en 1339 van het Burgerlijk Wetboek.
Als andere inspiratiebronnen van dit artikel kan verwezen worden naar: art. 1182 C. civ. fr.; § 144 BGB; art. 3: 54 (nieuw) BW; art. 52.2 CESL; art. 3.2.9 PICC.
Deze bepaling stemt in grote mate overeen met de stand van het positief recht zoals het voortvloeit uit de interpretatie van het artikel 1338 van het Burgerlijk Wetboek.
Enkel de relatieve nietigheden, met uitsluiting dus van de absolute nietigheden, kunnen worden bevestigd. Een contract dat met een absolute nietigheidsgrond aangetast is, kan slechts opnieuw worden gesloten met inachtneming van de wet, voor zover dat mogelijk is (zie huidig artikel 1339 van het Burgerlijk Wetboek).
De bepaling verduidelijkt de verwarring tussen inhoudelijke en vormvoorwaarden van de bevestiging, die door artikel 1338 in stand werd gehouden. Overeenkomstig het beginsel van consensualisme kan de bevestiging uitdrukkelijk of stilzwijgend zijn (zie art. 5.28, toepasselijk overeenkomstig artikel 5 126). Ze moet echter, zoals elke afstand, met kennis van zaken gebeuren (zie art. 5 253). Bovendien moet de steller bekwaam zijn om de nietigheid te vorderen, wat betekent dat hij de juridische bekwaamheid heeft, dat hij niet meer onderhevig is aan een wilsgebrek en dat hij gebruik heeft kunnen maken van de bescherming waarin de wet voorziet (zie in dat opzicht de toelichting bij artikel 5.60 inzake de verjaring van de nietigheid).
De bevestiging brengt afstand voor de toekomst teweeg van het recht om de nietigheidsgrond in te roepen. Ze geldt onverminderd het recht van derden, in die zin dat als er andere personen zijn die beschermd worden door de geschonden norm, zij nog steeds de nietigheid kunnen vorderen of ze kunnen bevestigen.
In antwoord op de opmerkingen van de Raad van State wordt verduidelijkt dat het vierde lid in fine behouden blijft om pedagogische redenen.”
Uittreksel uit het (nieuw) BW
" Art. 5.62 Gevolgen van de nietigverklaring
De nietigverklaring ontneemt het contract zijn gevolgen vanaf de dag waarop het is gesloten.
De prestaties geleverd op grond van dit contract geven aanleiding tot restitutie onder de voorwaarden bepaald in de artikelen 5.115 tot 5.124."
Uittreksel uit de Memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende Boek 5 “Verbintenissen” van het Burgerlijk Wetboek
“Dit artikel vervangt artikelen 6 en 1131 van het Burgerlijk Wetboek.
Als andere inspiratiebronnen van dit artikel kan verwezen worden naar:
Lid 1: art. 1178, lid 2, C. civ. fr.; § 142, lid 1, BGB; art. 53, lid 1, (nieuw) BW; art. II. – 7: 212(1) DCFR; art. 3.2.14 PICC;
Lid 2: art. II. – 7: 212(2) en (3) DCFR; art. 3.2.15 PICC.
Het eerste lid verankert de terugwerkende kracht van de nietigheid naar geldend recht. Het contract krijgt dus geen uitwerking meer en gaat teniet vanaf de datum van zijn totstandkoming, eerder dan vanaf de datum van zijn nietigverklaring. In beginsel worden zowel de persoonlijke als de zakenrechtelijke gevolgen van het contract beoogd. Aldus ontberen, op verbintenisrechtelijkvlak, de rechten en plichten uit het contract ab initio elke uitwerking en kunnen de partijen hun nakoming niet meer in rechte vorderen (dat is de enige draagwijdte van het adagium Nemo auditur propriam turpitudinem allegans: P.A. FORIERS, “L'objet et la cause du contrat”, Les obligations contractuelles, Brussel, Ed. Jeune Barreau, 1984, nr. 3, blz. 153; P. WÉRY, I, nr. 316, blz. 309.). Op zakenrechtelijk vlak ontneemt de nietigheid de gevolgen van de overdracht, de vestiging, de wijziging of het tenietgaan van de zakelijke rechten waarin het contract voorziet, en dit erga omnes. In geval van de nietigverklaring van een verkoop, bijvoorbeeld, wanneer de koper in de tussentijd over het voorwerp heeft beschikt ten voordele van een onderverkrijger, zal deze laatste eveneens zijn recht op het voorwerp verliezen (Nemo plus juris ad alium transferre potest quam ipse habet), onverminderd de mechanismen voor de derdenbescherming (zoals artikel 2279 van het Burgerlijk Wetboek).
De terugwerkende kracht van de nietigheid vormt dus het uitgangspunt waarvan de wet echter kan afwijken (zie bijvoorbeeld artikel 1038 van het Burgerlijk Wetboek, op grond waarvan de vervreemding van het door testament gelegateerde voorwerp de herroeping van het legaat teweegbrengt, zelfs indien die vervreemding nietig is).
Het tweede lid onderwerpt de restituties naar aanleiding van de nietigheid aan het gemeenrechtelijk regime van de restituties, zoals uitgewerkt in de artikelen 5 115 tot 5 124, onder voorbehoud van de afwijkingen waarin aldaar is voorzien. Het regime inzake restituties betreft “alle prestaties geleverd op grond van het contract”. Die ruime omschrijving beoogt ook geleverde prestaties te omvatten die niet de uitvoering van een contractuele verbintenis vormen (bijvoorbeeld de overhandiging van het voorwerp die noodzakelijk was voor de totstandkoming van een zakelijk contract).”
Uittreksel uit het (nieuw) BW
" Art. 5.63 Gedeeltelijke nietigheid
Wanneer de nietigheidsgrond slechts een gedeelte van het contract betreft, beperkt de nietigverklaring zich tot dat gedeelte, voor zover het contract deelbaar is, rekening houdend met de bedoeling van de partijen evenals met het doel van de geschonden regel.
Eenmaal nietig verklaard, laat het door de wet voor niet-geschreven gehouden beding de rest van het contract voortbestaan."
Uittreksel uit de Memorie van toelichting bij het wetsvoorstel houdende Boek 5 “Verbintenissen” van het Burgerlijk Wetboek
“5.63 Gedeeltelijke nietigheid - Art. 5.63 Burgerlijk Wetboek
Er bestaat geen gelijkaardig artikel in het huidig Burgerlijk Wetboek.
Als inspiratiebronnen van dit artikel kan verwezen worden naar: art. 1184 C. civ. fr.; § 139 BGB; art. 3: 41 (nieuw) BW; art. II. – 7: 213 DCFR; art. 54.2 CESL; art. 3.2.13 PICC.
Deze bepaling verankert de theorie van de gedeeltelijke nietigheid. De nietigverklaring kan aldus beperkt blijven tot bepaalde bedingen van het contract (materiële deelbaarheid) en zelfs tot bepaalde delen van een beding (theorie van de matiging) overeenkomstig artikel 17 (zie daarover Cass. (plen.), 25 juni 2015, nr. C.14 0008.F, met de conclusies van advocaat-generaal T. Werquin). In een meerpartijencontract kan ze ook beperkt blijven tot de rechtsverhoudingen tussen bepaalde partijen (personele deelbaarheid).
Het relevante criterium is dat van de deelbaarheid van het contract volgens de bedoeling van de partijen. Die bedoeling kan echter niet ingaan tegen het doel en de strekking van de geschonden norm. Dat betekent dat zelfs wanneer de partijen in hun contract een ondeelbaarheidsbeding hebben opgenomen, de opname van een onrechtmatig beding in een contract met een consument slechts de nietigverklaring van dat beding meebrengt en de rest van het contract laat voortbestaan (art. VI.84, § 1, lid 2, WER). Overeenkomstig de vermoede wil van de partijen en aard van die bedingen, zijn de rechtskeuzebedingen en de bedingen inzake geschillenbeslechting (forumkeuzebeding, beding van arbitrage, beding van verzoening of van bemiddeling, enz.) overigens in beginsel deelbaar van de rest van het contract en overleven ze de nietigverklaring ervan (zie art. 5 114).
Wanneer de wetgever een beding voor niet geschreven houdt, wil hij in beginsel de deelbaarheid van dat beding huldigen. Het werd niet wenselijk geacht om een autonoom regime te verankeren voor het “voor niet-geschreven gehouden” beding, dat van rechtswege nietig zou zijn (dit geldt des te meer nu, zelfs inzake onrechtmatige bedingen, de laatste stand van de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie de nietigheid van rechtswege als sanctie niet lijkt op te leggen: zie daarover HvJ. EU, 1 oktober 2015, ERSTE Bank Hungary, C-32/14, ECLI: EU: C: 2015: 637, punt 63); rekening houdend met de mogelijkheden inzake buitengerechtelijke nietigverklaring waarin het voorstel voorziet, lijkt een dergelijk regime overbodig. Het door de wet voor niet geschreven gehouden beding is onderworpen aan het gemeenrechtelijk regime van nietigheden, met als enig voorbehoud de deelbaarheid ervan. Het krijgt dus uitwerking tot aan de nietigverklaring, die echter met terugwerkende kracht intreedt.
Het leek evenmin nodig om een bepaling te wijden aan de conversie van nietige handelingen, aangezien die al mogelijk is dankzij artikel 5.68 inzake de herkwalificatie van het contract.”
Uittreksels uit het oud burgerlijk wetboek
Art. 1156
Men moet in de overeenkomsten nagaan welke de gemeenschappelijke bedoeling van de contracterende partijen is geweest, veeleer dan zich aan de letterlijke zin van de woorden te houden.
Art. 1157
Wanneer een beding voor tweeërlei zin vatbaar is, moet men het veeleer opvatten in de zin waarin het enig gevolg kan hebben, dan in die waarin het geen gevolg kan teweegbrengen.
(Actus interpretandus est potius ut valeat quam ut pereat - L'acte doit être interprété de façon à lui donner vie plutôt que de le laisser sans effet)
Art. 1158
Bewoordingen die voor tweeërlei zin vatbaar zijn, moeten worden opgevat in de zin die met de inhoud van het contract het best overeenstemt.
Art. 1159
Hetgeen dubbelzinnig is, wordt uitgelegd volgens hetgeen gebruikelijk is in het gewest waar het contract is aangegaan.
Art. 1160
Men moet het contract aanvullen met de daarbij gebruikelijke bedingen, hoewel die er niet in zijn uitgedrukt.
Art. 1161
Alle bedingen van een overeenkomst worden uitgelegd het ene door het andere, zodat elk beding wordt opgevat in de zin die uit de gehele akte voortvloeit.
Art. 1162
In geval van twijfel wordt de overeenkomst uitgelegd ten nadele van hem die bedongen heeft en ten voordele van hem die zich verbonden heeft.
Art. 1163
Hoe algemeen ook de bewoordingen zijn waarin een overeenkomst gesteld is, toch omvat zij alleen die zaken waaromtrent het blijkt dat partijen bedoelden te contracteren.
Art. 1164
Wanneer men in een contract een geval heeft vermeld tot verduidelijking van de verbintenis, wordt men niet geacht daardoor haar gebied te hebben willen beperken, wat betreft de niet vermelde gevallen die de verbintenis naar recht omvat.
AR nr. P.22.1683.N K.M.L. V.D.B. I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het vonnis in hoger beroep van de correctionele rechtbank Antwerpen, afdeling Antwerpen, van 18 november 2022. ... II. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste…
B.E.F. I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het vonnis in hoger beroep van de Nederlandstalige correctionele rechtbank Brussel van 2 november 2023. ... II. Beslissing van het hof Beoordeling Eerste middel 1. Het middel voert schending…
Nr. C.23.0118.N1. AYVAZ SINAI ÜRÜNLER SANAYI VE TICARET Ltd., vennootschap naar Turks recht, met zetel te Karaköy/Beyoglu, Istanbul (Turkije), Necatibey Caddesi Ayvaz Han, NO 77 KAT 4,2. AYVAZ, vennootschap naar…
tekst arrest AR nr. C.22.0396.N Gemeente Aalter t/ VZW Bescherm bomen en natuur I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent van 25 maart 2022. Raadsheer Sven…
Kort geding Tekst vonnis (M.T./Belgische Staat) (…) 1. Feiten en procedurevoorgaanden 1. De heer T. (eiser) werd op 26 januari 2016 aangehouden door de onderzoeksrechter te Tongeren wegens feiten die heden worden gekwaliiceerd…
Stad Genk t/C.M. Motivering De schadeloosstelling inzake onteigening is een geheel van herstel- en vergoedingsmiddelen die erop gericht zijn de benadeelde te plaatsen in de toestand waarin hij zou zijn gebleven of…
tekst arrestRijksdienst voor arbeidsvoorziening t/ A. en Hulpkas voor werkloosheidsuitkeringen ... De verklaring van derde-beslagene van 27 oktober 2021 is tijdig, volledig en nauwkeurig. Zij beantwoordt aan de wettelijke vereisten. De eerste rechter heeft…
Nr. P.23.1357.NE.H.B.,inverdenkinggestelde, aangehouden,eiser,I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOFHet cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent, kamer van inbeschuldigingstelling, van 28 september 2023.II. BESLISSING VAN HET…
Rechtspraak Arbeidshof, Antwerpen, 22/11/2011, juridat Abstract: Overeenkomstig vaststaande cassatierechtspraak is hoger beroep tegen een vonnis waarbij de geadieerde rechter zich onbevoegd heeft verklaard slechts mogelijk nadat de als bevoegd aangewezen rechter een…
De schuldvordering waarvoor tot tenuitvoerlegging wordt overgegaan, moet zeker en vaststaand zijn (art. 1496, eerste lid, Ger.W.). De uitvoerbare titel die aan de tenuitvoerlegging ten grondslag ligt, moet de schuldvordering…
AR nr. C.21.0287.N NV R.D. t/ Wooninspecteur van het Vlaams Gewest I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen van 16 november 2020. Het Hof heeft…
Tekst arrest. AR nr. C.22.0291.N BV Powergraph en NV Big Friend t/ NV The Bottom Line e.a. I. Rechtspleging voor het Hof Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Antwerpen…
Afstand van rechtsvordering Het gaat om een eenzijdige proceshandeling waarbij een partij zowel afziet van de rechtspleging, als van het recht zelf. Dergelijke afstand doet het recht teniet om te…
Grondwettelijk HofArrest nr. 92/2023van 15 juni 2023Rolnummer : 7774In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van het Vlaamse decreet van 9 juli 2021« houdende wijziging van diverse decreten met…
Met een procedure op éénzijdig verzoekschrift doet de rechtbank uitspraak over het geschil zonder dat hij daarbij de andere partij in het conflict hoort. Het grote voordeel hiervan is dat…
Journalisten moeten in hun bijdragen in zekere mate kunnen overdrijven en zelfs provoceren. Een onderscheid moet gemaakt worden tussen de weergave van feiten en de becommentariëring ervan. Feiten dienen correct en…
Zie terzake Hof van Beroep te Brussel 31.06.2009, N.J.W. 219, 24.03.2010, 248 met noot rechterlijk publicatieverbod en Brussel 11.12.2008, N.J.W. 2009,324.
Er bestaat geen algemeen rechtsbeginsel volgens hetwelk een subjectief recht tenietgaat of althans niet meer kan worden aangevoerd wanneer de houder van dat recht, zonder vrijwillig uitdrukkelijk of stilzwijgend ervan…
Een lijfrente wordt in de rechtsleer omschreven als een rechtsverhouding krachtens welke een persoon aan een andere persoon verplicht is tot een periodieke uitkering van een geldbedrag, gedurende het leven…
Il. Beroepen vonnis Investeren in andermans woning verrijking zonder oorzaak waarbij de kosten de normale lasten in de huishouding overschrijden - verrijking zonder oorzaakWanneer de uitgaven van de ene feitelijke…
PrincipesDe vastgoedmakelaar heeft recht op commissieloon in dien de beoogde verkoopovereenkomst effectief tot stand komen ten gevolge van zijn tussenkomst De vastgoedmakelaar heeft recht op commissie wanneer de koop met…
T.D. t.\ P.W. en N.V. II. Feiten en vorderingen 1. Eiser voert aan dat hij, in de zomer van 2011, verschillende (telefonische) contacten heeft gehad met verweerders met betrekking tot…
E. t./ B. bvba( ... )Antecedenten1. Het geschil vindt zijn oorsprong in een overeenkomst van "verkoopstoelating - verhuring van diensten", door de partijen ondertekend op 2 juli 2010.1.1. Met deze…
Rechtspraak: • Hof van Cassatie, 1e Kamer 2 februari 2006, RW 2008-2009, 926 .... III. Beslissing van het Hof Beoordeling Eerste middel 1…
Elfri.be bestaat als site sinds 2003. Sinds 15 augustus 2018 werkt de site in haar nieuwste editie met Arc3c als uitgever. Nieuw is de https omgeving, het dynamisch karakter, web 3 .0 technologie, betere zoekmogelijkheden en een 40 tal nieuwe functies. De site wordt inhoudelijk voortdurend, lees dagelijks, aangepast en aangevuld met de recentste wetswijzigingen, nieuwe rechtspraak en nieuwe rechtsleer. Bijna alle rechtspraak die in België aandacht krijgt is terug te vinden op de elfri.be. Anders dan andere dure websites, hebben we een technologie uitgewerkt waarbij de gezochte informatie onmiddellijk wordt verschaft door een gewone vraagstelling in gewoon Nederlands, het weze op de site zelf, het weze gewoon in Google. Wij spreken uw taal en werken niet met onbegrijpelijke of onlogische boomstructuren die verwijzen naar documenten die ofwel niet relevant, ofwel niet kunnen gelezen worden. Om volledige informatie met bronnen, rechtsleer, rechtspraak en wetgeving, kan u een vrij goedkoop abonnement nemen (reeds mogelijk vanaf 1 maand)
In een procedure wordt principieel geoordeeld op basis van het gerechtsdossier zoals gestaafd middels stukken die door partijen worden neergelegd. De conclusies houden de middelen in tot ondersteuning van de eis…
Artikel 213 Burgerlijk wetboek stelt: “Echtgenoten zijn jegens elkaar tot samenwoning verplicht, zij zijn elkaar getrouwheid, hulp en bijstand verschuldigd”. Deze bepaling werd opgenomen in Hoofdstuk VI Wederzijdse rechten en verplichtingen…
Bronnen en referenties Bücherhexe (2007). Paul Watzlawick. Wikipedia die freie Enzyklopädie. Verkregen 04-02-2007 van http://de.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick ExplicitImplicity (2007). Paul Watzalwick. Wikipedia, the free encyclopedia. Verkregen 04-02-2007 van http://en.wikipedia.org/wiki/Paul_Watzlawick Auteur onbekend (2006). Uittreksel van ‘De…
De regels betreffende de foutaansprakelijkheid worden weergegeven in de artikelen 1382 en 1383 oud Burgerlijk Wetboek. Volgens deze artikelen dient degene die door zijn fout of nalatigheid aan een ander schade…
Een nietig verklaarde overeenkomst kan voor partijen geen grondslag van rechten en verplichtingen zijn. De nietige overeenkomst kan ook niet aan derden worden tegengeworpen. Bovendien werkt een nietige rechtshandeling terug…
Voorbeelden van beschikkingen: uittreksel uit het gerechtelijk wetboek: Art. 98. Wanneer een rechter wettig verhinderd is of er een plaats van rechter openstaat in een rechtbank van eerste aanleg of van koophandel…
ONTLEDING LASTER ONDER DE GELDING VAN HET Sw. 1867 • Laster bestaat erin aan een persoon kwaadwillig een bepaald feit ten laste te leggen dat zijn eer kan krenken of hem…
Hoe kan men onroerende goederen verkrijgen door verkrijgende verjaring? voorwaarden: - een voortdurend bezit - een onafgebroken bezit - een openbaar bezit - een niet dubbelzinnig bezit - een bezit als eigenaar…
Nr. P.15.0880.N H J, inverdenkinggestelde, eiser, tegen H W, burgerlijke partij, verweerder. I. RECHTSPLEGING VOOR HET HOF Het cassatieberoep is gericht tegen het arrest van het hof van beroep te Gent…
Gekwalificeerde of zware diefstal = een misdaad, maar toch wordt deze gecorrectionaliseerd. Het betreft hier diefstallen met verzwarende omstandigheden van braak, inklimming of valse sleutels. Diefstal d.m.v. braak uittreksel uit het…
De OBSI schaal, wordt soms afgekort als de schaal mbt de wijze waarop volledige blindheid,.... wordt vastgesteld (KB 08/02/2006. Dit verkort opschrift mag geen verwarring stichten. De lijst betreft niet…
D.B.... Ten gronde 1. Zowel voor de eerste rechter als thans voor het hof werpen Pierre D.B. en Jozef D.B. (grotendeels) de niet-ontvankelijkheid op van de vorderingen van V.M. en de dochters…
Bekom toegang tot alle informatie op deze website
Met een abonnement krijgt u toegang tot een schat aan bijkomende informatie (vaak elders niet te vinden), lezen van de volledige teksten zonder beperkingen, verwijzingen naar wetten, rechtspraak en wetten, antwoorden op nog meer vragen, opzoekingen allerhande mogelijkheid tot knippen, plakken, afdrukken, modellen, tips, trics, aandachtspunten professioneel gedeelte en zoveel meer.
Met een abonnement (vanaf 5,95 euro per maand) heeft u steeds een professionele juridische bibliotheek met 25.000 bijdragen ter beschikking
BVBA Advocatenkantoor Elfri De Neve
Stationsstraat 29 - 9700 Oudenaarde
voor afspraak 055/31.86.47
Fax: 055/31.14.03
U heeft geen toegang tot knippen, plakken, opslaan, printen, downloaden, raadpleging archief, sociaal netwerk, vacaturedienst slechts gedeeltelijke toegang tot deze pagina. Om hiervan gebruik te maken van deze functies en diensten dient u u een pro-abonnement te nemen. klik hier voor de verschillende formules
Share