Bemiddeling is een alternatieve wijze om en geschil op te lossen. In plaats van het geschil te onderwerpen aan een rechter, die dan een beslissing neemt in plaats van de partijen komt de beslissing bij bemiddeling tot stand door de partijen zelf hierbij geholpen door de bemiddelaar.
Anders dan in een geschil voor de rechtbank wordt van de partijen bij de bemiddeling verwacht dat zij zelf hun geschillen oplossen met tussenkomst van een bemiddelaar, dit in tegenstelling tot een beslechting door een onafhankelijke en onpartijdige rechter.
De bemiddeling werd uitgewerkt als een model waarbij de bemiddelaar de beide partijen helpt zelf beslissingen te nemen. De bemiddelaar moet erop toezien dat beide partijen grondig geïnformeerd zijn en bij de bemiddeling evenveel invloed hebben.
In bemiddeling wordt schuld en onschuld als niet relevant benoemd omdat schuld de mensen tegenover mekaar zou plaatsen en als dusdanig niets zou bijdragen tot een oplossing.
Meningsverschillen worden naast elkaar gezet en er wordt van partijen verwacht dat ze tijdens het bemiddelingsproces communiceren en luisteren.
De bemiddelaar doorloopt hierbij een stappenplan in enkele fases waarbij partijen in een reeks gesprekken geleid worden naar een oplossing van hun geschil.
Deze gesprekken volgen mekaar op in praatsessies over een vrij lange periode, waarbij de beslissing wordt uitgesteld tot wanneer toegegeven wordt rond een compromis. Niet zelden worden hierbij de geschillen gesaucisoneerd (met toepassing van een salami-techniek).
Bemiddeling is zeker niet goedkoper dan procedure. In een gerechtelijke procedure betaalt de overheid de rechter. In een bemiddeling betalen de partijen de bemiddelaar. Wanneer partijen geïnformeerd aan een bemiddeling willen deelnemen (al was het maar om niet door uitputting slecht geïnformeerd toe te geven) hebben ze des te meer een advocaat nodig. In een procedure hebben ze immers nog steeds de garantie van een beslissing door een onpartijdige rechter, voordeel dat in een bemiddeling verloren gaat.
Een bemiddeling bestaat uit verschillende sessies die lange en meerdere uren in beslag nemen. Er wordt van de partijen hierbij een uitzonderlijk hoge inzet verwacht die het conflict dus niet kunnen delegeren aan hun advocaten of aan de rechter.
De bemiddeling doorloopt verschillende fases, gaande van het onderhandelen over de scheidingsonderwerpen, meningsverschillen verkennen, gemeenschappelijke of aanvullende bezorgdheden verwoorden, oplossingen bedenken en deze toetsten aan de bezorgdheden tot het uiteindelijk neerschrijven van de oplossingen in een overeenkomst. De bemiddelaar moet hierbij de conflicten hanteerbaar maken , maar neemt zelf geen deel aan de onderhandelingen.
Partijen beslissen hierna zelf welke bindende kracht zij hieraan zullen geven en of zij de overeenkomst naar de geest, naar de letter of in functie van de omstandigheden zullen toepassen. Wanneer de bemiddeling uitmondt in een echtscheiding onderlinge toestemming of wanneer het tot stand gekomen akkoord in een vonnis wordt bekrachtigd zijn de voorwaarden ook juridisch afdwingbaar.
Bemiddelde overeenkomsten brengen vaak onverwerkte gevoelens mee en ongenoegen van te ver gedane toegevingen. In de praktijk zijn deze bemiddelingen vaak de motor van nieuwe voortdurende conflicten.
De bemiddeling heeft als doel het beslissingsproces te structureren en te faciliteren zodat de partijen op een positieve manier zelf naar een oplossing streven. De bemiddeling tracht aldus de mindset van de partijen te wijzigen.
Voordelen:
- bemiddeling zou zogenaamd een sneller en efficiënter zijn. Wanneer de bemiddeling mislukt is de procesgang evenwel vertraagd. Bovendien bepalen de partijen zelf het tempo, waardoor een partij op de rem kan gaan staan;
- bemiddeling is zogenaamd kostenbesparend. Dit is enkel zo indien de bemiddeling gevoerd wordt zonder advocaten (hetgeen niet steeds een verstandige optie is). Bovendien betalen de partijen de bemiddelaar, hetgeen in vergelijking met een rechterlijke beslissing een extra kost is (de rechter wordt door de staat betaald, de bemiddelaar door partijen);
- bemiddeling is vertrouwelijk. Alles wat tijdens de bemiddeling wordt gezegd of genoteerd, blijft vertrouwelijk;
- bemiddeling is soepel, zij kan volgens verschillende methodes/procedures/modellen verlopen in functie van de wensen van de cliënt (klassiek, schriftelijk, pendelbemiddeling, afzonderlijke gesprekken);
- de beslissingscriteria worden vooraf vrij en in overleg bepaald;
- de bedoeling is dat de partijen met de bemiddeling hun kansen verhogen op een minnelijke regeling en het behoud van de (commerciële) relatie;
- de confrontatie wordt vermeden en getracht wordt de dialoog te herstellen;
- bereikte akkoorden zijn afdwingbar na homologatie, mits de bemiddeling is tot stand gekomen met de hulp van een erkende bemiddelaar.
Nadelen
- de bemiddeling stelt de gerechtelijke procedure uit. Indien er geen oplossing komt door de bemiddeling is hierdoor de gewone procedure vertraagd;
- de bemiddeling kan misbruikt worden om tijd te winnen of informatie in te winnen;
- de bemiddeling ziet af van een onpartijdige beslissing door een rechter;
- de bemiddelaars dienen door de partijen betaald. Een rechter wordt daarentegen door de overheid betaald;
- bij de bemiddeling is er geen duidelijke winnaar, zij vergt in de regel toegevingen die dienen aanvaard;
- de bemiddeling is formeel vertrouwelijk, maar om de bemiddeling te doen slagen wordt er zeer veel gevraagd, gezegd en prijs gegeven;
- ook de bemiddeling is aan regels procedures en stappen onderworpen die best wel ingewikkeld en langdradig kunnen overkomen;
- de bemiddeling kan manipulatief aanvoelen;
- bemiddeling is en blijft een soort palaver;
- partijen bij de bemiddeling kunnen de technieken "doorzien" dan wel aanvoelen of ondergaan als een salamitechniek dan wel als een kikker die langzaam gekookt wordt, sommigen blijven in het water zitten en voelen zich nadien gekookt, anderen springen eruit, anderen zijn hun rauwe kantjes door het bad kwijt.
- bemiddeling werkt enkel als je erin gelooft ....