Bemiddeling is een techniek van alternatieve geschillenbeslechting waarbij de beslechting van het geschil niet meer wordt overgelaten aan een onpartijdige rechter, maar waarbij partijen zelf hun geschillen oplossen op hun kosten en verantwoordelijkheden middels een door hen aangestelde en betaalde bemiddelaar die het bemiddelingsproces aanstuurt.
Onderscheid volgens het initiatief:
De bemiddeling kan door de rechtbank worden voorgesteld (dit heet men de gerechtelijke bemiddeling), dan wel worden voorgesteld door de partijen. tot stand komen (de vrijwillige bemiddeling)
Maar ook de bemiddeling die voorgesteld wordt door de rechtbank blijft vrijwillig en de partijen blijven vrij om al dan niet aan de bemiddeling die door de rechtbank wordt opgelegd deel te nemen.
Erkende en niet erkende bemiddelaars
Bij onderhandelingen kan een derde persoon, advocaat, handelsagent of in feite eender wie tussenkomen en goede diensten bewijzen. Enkel de erkende bemiddelaars kunnen evenwel een tot stand gekomen akkoord ook laten homologeren, dus laten erkennen en afdwingbaar maken door de rechtbank. Bovendien biedt de erkenning van de bemiddelaar zekerheid inzake zijn opleiding, voortgezette opleiding, ervaring, naleving en controle van en op zijn deontologische plichten.
Onderscheid volgens de beroepsgroep van de bemiddelaar
advocaat - bemiddelaar zie www.advocaat.be
notaris - bemiddelaar zie www.notaris.be
therapeutbemiddelaars
Onderscheid volgens het onderwerp
Er zijn erkende bemiddelaars:
- in een burgerlijke en handelszaken
- in sociale zaken
- in familiale zaken
Onderscheid volgens de methode
- Bemiddeling op basis van onderhandelingen op basis van standpunten
- Bemiddeling op basis van onderhandelingen op basis van bekommernissen en betrachtingen
- Bemiddeling waarbij de partijen zelf de onderhandelingen voeren en de bemiddelaar een louter kader van de onderhandelingen schept en bemiddelingen waarin de bemiddelaar een actieve neutrale rol speelt en zelf oplossing voorstelt en laat toetsen door de partijen;
- bemiddelingen met en zonder adviserende rol van de bemiddelaar
- biechtstoelbemiddelingen waarbij de bemiddelaar de partijen steeds afzonderlijk ziet en daarna verslag aan de andere uitbrengt tot wanneer er een akkoord tot stand komt.
- bemiddeling aan de hand van een ontwerptekst
- schriftelijke bemiddelingen
Een collaboratieve onderhandeling is een wijze van alternatieve geschillenbeslechting met collaborerende advocaten die niet optreden als tegenstrevers, maar zogenaamd neutraal optreden, niettegenstaande ze optreden voor hun cliënt teneinde in een overleg het geschil te beëindigen, in de hoop dit akkoord vrijwillig uitgevoerd te zien, dan wel de uitvoering ervan te kunnen laten afdwingen middels een notariële akte of een vonnis van homologatie.
Een collaboratieve onderhandeling is steeds vrijwillig en kan niet worden opgelegd. Bovendien kan elke partij die betrokken is of raakt bij een collaboratieve onderhandeling deze op elk ogenblik beëindigen.
De collaboratieve onderhandeling lijkt een antwoord op de bemiddeling die na 25 jaar lijkt uitgedraaid op een totale mislukking als alternatieve geschillenbeslechting.
Wegvallen garantie onpartijdige rechter
De klassieke garanties van de verdediging in het uitsluitend belang van de cliënt worden hierdoor in vraag gesteld en vervangen door een advocaat die collaboreert.
De essentie van het recht is het beslechten van geschillen tussen partijen die het oneens zijn door een onpartijdige en onafhankelijke derde.
Deze onafhankelijke en onpartijdige derde is principieel de rechter die niet door de partijen wordt aangesteld of betaald, maar wiens onafhankelijkheid bewaard wordt doordat hij door de overheid wordt aangesteld en betaald.
Collaborerende advocaten
De partijen bij een collaboratieve onderhandeling worden bijgestaan door collaboratieve advocaten die dus collaboreren met de tegenpartij en daartoe speciaal worden opgeleid.
Wanneer van de fundamenten van de advocatuur wordt afgeweken, waarbij een advocaat zich voor 100% schaart achter zijn cliënt en nooit het belang van zijn tegenpartij dient, brokkelt de kwaliteit van het recht af.
Onpartijdigheid en onafhankelijkheid zijn en blijven de hoekstenen van fatsoenlijk recht.
Bij collaboratieve onderhandelingen, gaan de advocaten zowaar collaboreren. De cliënt die kiest voor een collaboratieve advocaat, kiest dus eerder een advocaat die met de tegenpartij samenwerkt, collaboreert, dan een advocaat die voor de 100% achter zijn cliënt staat.
Nadelen van collaboratieve onderhandelingen
Aldus kunnen we de nadelen van collaboratieve onderhandelingen samenvatten als volgt:
- het geschil wordt niet beslecht door een onpartijdige, onafhankelijke derde die door de overheid wordt betaald;
- partijen verbinden zich ertoe om tijdens de collaboratieve onderhandeling geen geding op te starten of voort te zetten, zij verliezen dus het recht op toegang tot de rechter tijdens het palaver;
- partijen verliezen de verdediging door een advocaat die hun standpunten verdedigt en worden verplicht hun collaborerend advocaat te laten meewerken en meedenken met de tegenpartij;
- partijen moeten delen alle documenten en informatie meedelen die nuttig kunnen zijn voor de oplossing;
- indien partijen tot een oplossing komen, kan deze beslissing dan nog niet eens uitgevoerd (een vonnis is daarentegen rechtstreeks uitvoerbaar), maar moeten zij nog eens een authentieke akte laten opstellen voor een notaris en dus ook nog eens notariskosten betalen, dan wel het bereikte akkoord ter homologatie voorleggen aan de rechter;
- indien de collaboratieve onderhandeling mislukt, dient de procesgang van vooraf aan gestart, hetgeen dan dus neerkomt op een bijkomende vertraging. Ondertussen heeft de wederpartij de strategie reeds kunnen doorzien en kunnen bepaalde stukken in bepaalde gevallen zelfs niet meer worden aangewend;
- als één van de partijen zich terugtrekt uit de collaboratieve onderhandeling of als de collaboratieve onderhandeling eindigt - met of zonder akkoord-, moet de collaboratieve advocaat zijn tussenkomst beëindigen en moet de cliënt dus een nieuwe advocaat raadplegen die het dossier opnieuw dient in te studeren met de hieraan verbonden kosten;
- niet zelden worden hierbij de geschillen gesaucisoneerd (met toepassing van een salami-techniek).
- de verjaringstermijnen worden tijdens de collaboratieve onderhandeling geschorst.
Conclusie
Opnieuw en opnieuw wordt gezocht naar nieuwe trajecten om geschillen te beslechten, waarbij keer op keer inspiratie wordt gezocht in experimenten, die echter de grondvesten van de rechtsbedeling, het toegang tot de rechter en het recht op gerechtelijke uitspraak door een onpartijdige derde in vraag lijkt te stellen. Het aloude (ge)ding (thing) in Romeinse of Germaanse of Viking vorm heeft nog geen betere versie bereikt en laat zich niet meer vervangen door een heruitvinding van het veel oudere palaver.
Klik hier voor een model van een non violence contract
Dit model is nuttig als moreel engagement van partners in conflictsituaties waarbij discussies al eens zijn ontaard in een negatieve spiraal waarbij en waardoor verwijten zich opstapelen en geschillen escaleren terwijl de partners willen werken aan de wederopbouw van de relatie, minstens willen trachten hun conflicten en meningsverschillen in sereniteit op te lossen.
Het ondertekenen van het contract heeft een rituele functie. Het is een tastbaar moment om met het zetten van de handtekening zelf de controle aan te gaan en bevestigd te zien dat de partner ook de intentie heeft om dezelfde verantwoordelijkheid te nemen af te zien van geweld, aanhoudende ruzie of morele druk.
In de modeltekst worden afspraken vastgelegd inzake conflictbeheersing door ingebouwde afkoelmomenten met agenda afspraken voor latere bespreking (indien de conflicten dan nog zouden bestaan).
Indien middels de afgesproken conflictbeheersing de partners er niet in slagen om de problemen op te lossen kunnen de partijen zich dan engageren om de hulp van een relatietherapeut of een bemiddelaar in te schakelen, dan wel een advocaat ter verdere onderhandeling of tot oordeel volgens wet en rechtspraak.