Definitie:
Een "actio popularis" is een vordering waarbij een klager optreedt in naam van de bevolking. Een dergelijke vordering is naar Belgisch vigerend recht slechts mogelijk wanneer ze bij wet is voorzien.
Toepassing :
Ingevolge art. 271§1 van de nieuwe gemeentewet kan één of meer inwoners van een gemeente in rechte optreden namens de gemeente wanneer het college van burgemeester en schepenen in gebreke blijft. voor meer informatie over deze toepassing klik hier.
Voorwaarden van art. 271§1 van de nieuwe gemeentewet teneinde de vordering te kunnen instellen:
- inwoner zijn van de gemeente
- zekerheidstelling om persoonlijk de kosten van het geding te dragen
- instaan voor eventuele veroordelingen
Zo kan onder meer elke inwoner van een gemeente door samenlezing van de gemeentewet met de wet van 12/01/93 betreffende de bescherming van het leefmilieu, een stakingsvordering instellen wanneer de gemeente in gebreke blijft. Zie Cass. 14/02/2002 RW 2001-02, 1503. Overzicht rechspraak zie Jo Van Lommel op. cit. p.22.
voor een zeer concrete toepassing met succes zie procedures inzake de verwijdering van GSM masten.
Belang
Artikel 142, derde lid van de Grondwet en artikel 2, eerste lid, 2° van de bijzondere wet op het Grondwettelijk Hof van 6 januari 1989 vereisen dat elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt; bijgevolg is de actio popularis niet toelaatbaar.
Oorsprong
In het antieke Rome kon elke burger voor de rechter een vordering instellen om een inbreuk tegen de openbare orde aan te klagen. Deze vordering stond gekend als de actio popularis. Door dit instrument werd van elke Romeinse burger een bewaker gemaakt van de openbare orde.
In het huidige recht bestaat behoudens uitzonderlijke bij wet bepaalde gevallen (zie hoger) een dergelijke vordering niet. Volgens ons gerechtelijk wetboek moet men immers steeds belang en hoedanigheid hebben om een vordering in te stellen.
Internationaal recht
Voor de toepassing van deze actio in het internationaal recht: zie: Actio Popularis ou la défense de l'intérêt collectif devant les juridictions internationales, 2004, 408 p, ISBN : 2 13 054566 1, Publishers : Presses Universitaires de France.
An 'actio popularis' gives an individual person the right to bring an action in the event of a breach of the law without the personal rights of that person necessarily having been impaired.