"Roma locuta, causa finita", letterlijk, "wanneer Rome gesproken heeft is de zaak afgehandeld".
Oorsprong: Kerkelijk Recht uitspraak van Augustinus (5° eeuw AD) (Sermones 131,10) over het kerkelijk gezag.
The statement, sometimes rendered as "Rome has spoken; the cause is finished" or in Latin " Roma locuta; causa finita est," derives from a statement Augustine made early in the fifth century.
In de vele debatten over geloofsdiscussies ontstond onenigheid in de vroege Kerk over het Pelagianisme. Dit is is een theologische theorie die vernoemd is naar Pelagius (354 - 420/440).
Pelagianisme is het geloof dat de zondeval de menselijke natuur niet heeft bedorven en dat de sterfelijke wil nog steeds in staat is tussen het goede en het kwade te kiezen zonder dat hier speciale goddelijke interventie voor nodig is.
Na een eindeloze discussie Eindigde Augustinus de discussie met de afwijzing van de leer, middels bevestiging van de hoogste autoriteit van de paus.
De Paus (Rome) heeft gesproken. en hiermee is de zaak definitief afgehandeld.
Deze uitspraak werd een juridisch adagium die de eindigheid van hoger beroep en cassatie bevestigde. In het oude recht leek er geen einde te komen aan het recht van hoger beroep en verder beroep bij speciale raden en identiteiten.
In ons recht zijn er een aantal meestal kleinere en minder belangrijke zaken waartegen geen beroep of cassatie open staat. Andere zaken zijn niet vatbaar voor beroep maar wel voor cassatie. Men kan slechts 1 maal hoger beroep instellen. Hierna kan men nog cassatie instellen, maar indien cassatie bevestigt is er geen verhaal meer mogelijk. Indien cassatie verbreekt verwijst zij naar een andere rechtbank of Hof. Theoretisch kan tegen die uitspraak nog 1 allerlaatste maal cassatie worden aangetekend, waarna de zaak terug verwezen wordt naar een rechter die moet oordelen zoals cassatie heeft beslist. Roma locuta, causa finita.
Roma locuta, causa finita, wordt soms ook gebruikt om het einde aan te duiden van een lang aanslepende discussie waarbij de rechtspraak en de rechtsleer het niet eens raakt over een bepaalde rechtsvraag tot wanneer het Hof van Cassatie in meerdere arresten de discussie beëindigt met een definitieve interpretatie.
Partijvoorzitters, bedrijfsleiders, stafhouders, volksvergaderingen (bv. na de stemming van de abortuswet) een Pater familias, of eender welke hoogste gezagsdrager boven wie geen beroepsinstantie staat, durft wel meer dan eens een dispuut afsluiten met Roma locuta, causa finitaa"l