1. Sociale actie en het omstanders-effect

    Een probleem binnen onze samenleving is dat er, om voor verandering te zorgen, vaak een collectieve inzet vereist is. Mensen weten maar al te goed dat ze in hun eentje niets kunnen bereiken, en dit zorgt voor apathie en stilzitten. Een individuele handeling maakt toch niet zoveel uit? Als ik iets probeer te veranderen, zal ik daar dan niet alleen in staan?

    Iedereen heeft wel eens een situatie meegemaakt waarin iets naars gebeurt op straat, maar niemand grijpt in. Er is veel psychologisch onderzoek gedaan naar dit fenomeen, het zogenaamde het "bystander effect“. De oorzaak van dit effect heeft veel te maken met het eerstgenoemde probleem. 

    Psychologisch onderzoek heeft aangetoond dat dit een waarlijk bestaand fenomeen is. Experimenten toonden aan dat, wanneer mensen getuige waren van gevaarlijke situaties, ze of niet, of veel later ingrepen.

    Maar waarom dan niet?

    Waarom grijpen mensen niet in bij gevaarlijke situaties? Het is niet per se alleen omdat men zelf bang is zelf slachtoffer te worden: dan zou het juist veiliger moeten aanvoelen als er meer mensen zijn.

    Binnen de sociale psychologie worden, naast de onduidelijkheid van een situatie, onder andere de volgende redenen worden opgegeven:

    - Diffusie van verantwoordelijkheid: als je in je eentje bent, ben jij enige die in een situatie iets kan oplossen. Als het dan fout gaat en je greep niet in, voel je je schuldig. Hoe meer mensen er echter zijn, hoe minder die individuele verantwoordelijkheid gevoeld wordt. Helpen brengt kosten en risico’s met zich mee; als je dan in een menigte bent, maar je bent de enige die ingrijpt, dan voel je je wel erg kwetsbaar en bloot.

    - Pluralistische onwetendheid: Een fenomeen waarbij mensen denken dat zij afwijken van de groepsnorm, en anders denken dan de groep. Zij zien iets dat zij naar vinden, en denken over ingrijpen. Ze zien alleen dat andere mensen niet ingrijpen: zij lijken niet overtuigt te zijn van de nood van de situatie. Het handelen van die mensen zal vast, in tegenstelling tot bij henzelf, congruent zijn; hun gedrag (niet ingrijpen) sluit aan bij hun gevoel (het is niet nodig). Uit dit misverstand, dat bij henzelf er een verschil zit tussen gevoel en gedrag, maar bij anderen niet, ontstaat de conclusie dat ingrijpen niet noodzakelijk is, of de situatie niet ernstig. Het principe van social proof stelt dat mensen bij onzekere situaties bewust of onbewust afgaan op wat anderen (lijken te) denken. Daarnaast betekent ingrijpen afwijken van de groepsnorm. Over het algemeen houden mensen zich aan deze norm.

    Hoe vertaal je dit naar collectieve actie op andere gebieden?

    Deze twee fenomenen kunnen op macroniveau worden toegepast om inzicht te krijgen in het gebrek aan positieve maatschappelijke verandering. Diffusie van verantwoordelijkheid zorgt er allereerst voor dat ingrijpen voor een individu minder belangrijk lijkt. Vindt het individu het echter belangrijk, dan zorgt de pluralistische onwetendheid ervoor dat het denkt dat het alleen staat in zijn wens tot verandering. 

    Het lichtpunt is dit: de sociale psychologie laat zien dat als niets doen de norm is of lijkt, er minder snel wordt ingegrepen, met vervelende situaties tot gevolg. Dit betekent dat ook het omgekeerde waar kan zijn: zelf ingrijpen helpt de norm ten positieve te veranderen. Door zelf in te grijpen in gevaarlijke situaties, of maatschappelijke, en het goede voorbeeld te geven, wordt de norm veranderd en wordt de kans dat anderen meedoen groter. Dit wordt onderschreven door onderzoekers. Dus: zorg voor een goed voorbeeld!

    Interessante vraag die dit oproept:

    - Kan deze informatie worden gebruikt om met slimme "social engineering” ervoor te zorgen dat mensen sneller ingrijpen? Een beetje zoeken laat zien dat er veel informatie op dit gebied te vinden is. 

    Mogelijk interessant:

    - Greater Good: Bystander Effect

    - De kracht van groepen: normen en rollen

    - 500 tips on group learning

    Update voor wat verduidelijking op 2 augustus. Fusilleren was geen goed voorbeeld. 

Notes

  1. kleinegedachten posted this