Uittreksel uit het strafwetboek
Artikel 231 Sw. Hij die in het openbaar een naam aanneemt, die hem niet toekomt, wordt gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot drie maanden en met geldboete van vijfentwintig euro tot driehonderd euro, of met een van die straffen alleen.
Valse naamdracht betreft het "in het openbaar "een naam aannemen van een (familie)naam, die hem niet toekomt. Daartoe is slechts een algemeen opzet vereist. De drijfveer van de dader is dus zonder belang. Er is geen bijzonder opzet en dus geen bedrieglijk opzet of oogmerk om te schaden vereist.
Evenmin is de mogelijkheid om schade te berokkenen relevant.
Het begrip 'in het openbaar' heeft echter niet de gebruikelijke betekenis van het woord. De vereiste van openbaarheid kan ook relatief zijn en kan onder meer bestaan uit bijvoorbeeld een valse naam bij het plaatsen van een verkoop of bij de persoonsidentificatie bij de inschrijving in een hotelregister .
Zelfs het aannemen van fictieve (voor- en familie)naam op een internetforum maakt valse naamdracht uit. Wel vereist het misdrijf dat de valse naam zich aan het publiek vertrouwen opdringt wat bij een gewone brief in bepaalde omstandigheden niet het geval is.
Valse naamdracht kan bestaan in het wijzigen van de schrijfwijze van de naam of de toevoeging van een element (zoals een adellijke titel, een bijnaam) aan de naam. Ook het gebruik van een voornaam als familienaam maakt valse naamdracht uit. Het dragen van een adellijke titel zonder dat deze adellijke titel de persoon toekomt wordt strafbaar gesteld door art. 230 Strafwetboek).
Het misdrijf betreft het valselijk dragen van de naam. Het valselijk stellen dat men het kind is van een bepaalde persoon maakt niet het misdrijf van valse naamdracht uit.
Het dragen van een valse naam betekent niet het voortduren, lees vaste handeling of gewoonte een valse naam te dragen. Een éénmalig feit volstaat voor de strafbaarheid.
Het scheppen van verwarring tussen de eigen naam en de toevallige identieke naam van een andere persoon maakt niet het misdrijf van valse naamdracht uit.
Maar wie zeer duidelijk op geen enkel ogenblik de wil heeft om te doen te laten geloven dat de valse naam werkelijk de zijne is, door de naam van bijvoorbeeld een kabouter aan te nemen met toevoeging van "kabouter" maakt zich niet schuldig aan valse naamdracht.
Echtgenoten hebben het recht om de naam van hun huwelijkspartner te dragen. Zij mogen elkaars familienaam gebruiken of mogen als familienaam de combinatie van beide namen gebruiken gescheiden door een koppelteken (Cass. 06 02 1967, R.W. 1967-68, 1071).
Het pseudoniem kan enkel aanvaard worden in artistieke middens en maakt enkel (net zoals de bijnaam) geen valse naamdracht uit, wanneer overduidelijk het pseudoniem niet als naam in de juridische betekenis en context wordt gebruikt.
Het gebruik van een andere naam in loutere private kring is niet strafbaar. Doch van zodra derden kennis kunnen nemen van de valse (andere) naam, is aan de vereiste van openbaarheid voldaan. Zo zal de aanwending van de valse naam in een openbaar geschrift, in een commercieel geschrift, in een boekhouding, in een hotelregister, op een website, in sociale media... valse naamdracht inhouden.
Het misdrijf valse naamdracht vereist geen bijzonder moreel opzet. Het algemeen opzet volstaat. Het misdrijf is derhalve voltrokken zelfs zonder de bedoeling nadeel te berokkenen en zelfs wanneer niemand nadeel heeft geleden uit het misdrijf.
De poging tot valse naamdracht is niet strafbaar, aangezien de wet de poging niet strafbaar heeft gesteld.