Een onopgeloste vraag in filosofie en mensenwetenschap is de vraag naar het bestaan van de vrije wil.
Deze vraagstelling door trekken naar het strafrecht lijkt kort door de bocht.
Nochtans erkent het misdrijf niet alleen het opzet als constitutief element van de meeste misdrijven, maar sluit zij ook het misdrijf uit in geval van onweerstaanbare drang.
Meerderen hebben reeds tevergeefs gepleit dat de mens het slachtoffer is van zijn eigen karakter, van zijn eigen brein, van zijn eigen imperfectie.
Op een historische maandag in oktober (13/10/2014) oordeelde de correctionele rechtbank te Brussel dat wanneer daden of verzuim worden gesteld door een menselijk geachte vergetelheid die onbewust gebeurt, los van affectie en emoties.
De rechtbank diende te oordelen over een bijzonder pijnlijke vergetelheid van een Belgische officier, die als vader zijn kindje vergat in de wagen in juli 2012, terwijl hij ging werken in de kazerne te Evere, waarbij het kindje stierf door uitdroging.
Elk weldenkend mens heeft meegehuild voor het kindje, maar ook voor de vader die deze vergetelheid, die zonder enige discussie zonder enig opzet gebeurde voor de rest van zijn leven dient mee te dragen. geen enkel weldenkend rechter zou ook maar kunnen overwegen om deze man papa die door zoveel leed getroffen werd, ook maar een minuut naar de gevangenis te sturen. Moeilijker was de vraag of de strafrechtelijke schuld diende weerhouden te worden. De luitenant pleitte zijn strafrechtelijke onschuld. Hiervoor dient meer dan begrip gevraagd, gezien deze strafrechtelijke vrijspraak kon bijdragen tot zijn eigen verwerkingsproces, dit van zijn gezin, familie en gemeenschap.
De rechter volgde deze verdediging en sprak de man vrij.
Dit is en lijkt zo menselijk. maar dan dient men de moed te hebben de vraag door te trekken en zich te bezonnen in hoeverre daden die door een denkfout, een falend een hersensysteem (zoals onder meer het geheugen), een falend menselijk functioneren, een falende software of hardware in het mens zijn nog strafbaar kan zijn.
Is de oncontroleerbare drift of woede-aanval een falend menselijk functioneren?
Is een totaal gebrek aan empathie, zelfs het onvermogen om empathie op te wekken, zoals psychopaten (lees sociopaten) dit kennen een falend menselijk functioneren?
Is een gedragsverslaving zoals pyromanie, kleptomanie, drugverslaving... een falend menselijk functioneren?
Zie J. Verplaetse, Wie zijn gsm vergeet, kan ook zijn kind vergeten, Juristenkrant 5 november 2014, 20