Een slachtoffer van een wanbedrijf of overtreding kan zelf het initiatief nemen tot het instellen van een strafvordering door de vermoedelijke dader rechtstreeks te dagvaarden voor het vonnisgerecht (Politierechtbank of correctionele rechtbank, teneinde aldaar lastens de verdachte een vergoeding te vragen voor de schade geleden door het misdrijf.
Grondvoorwaarden
De rechtstreekse dagvaarding staat enkel open voor overtredingen en wanbedrijven en niet voor misdaden.
De rechtstreekse dagvaarding mag niet worden uitgestuurd wanneer een vordering in vergoeding van de schade uit dit misdrijf reeds aanhangig werd gemaakt voor de burgerlijke rechter.
De rechtstreekse dagvaarding mag niet worden uitgestuurd wanneer het slachtoffer zich burgerlijke partij heeft gesteld
De rechtstreekse dagvaarding mag niet worden uitgestuurd wanneer het Openbaar Ministerie al een dagvaarding voor de strafrechter heeft uitgebracht.
Voor de strafrechter zal de rechtstreeks dagende partij het bewijs van benadeling door het misdrijf waartoe de strafrechter werd gevat ten gronde dienen te leveren.
De gevolgen
De rechtstreekse dagvaarding stelt de strafvordering in. Hierdoor zal de strafrechter uitspraak doen over de strafvordering die bij hem aldus aanhangig is gemaakt.
De strafvordering wordt hierbij in alle vrijheid verder uitgeoefend door het Openbaar Ministerie.
Door de rechtstreekse dagvaarding wordt het slachtoffer partij in de strafprocedure en krijgt hierdoor de hoedanigheid van burgerlijke partij.
Anders dan in het kader van een opsporingsonderzoek alwaar het openbaar ministerie kan beslissen tot sepot, moet de vonnisrechter uitspraak moeten doen over de zaak, zonder weliswaar
gebonden te zijn door de kwalificatie die het slachtoffer in de rechtstreekse dagvaarding aan de feiten heeft gegeven. De rechter mag de zaak niet seponeren in die zin dat hij geen opportuniteitsoordeel heeft en hiermee een eventueel eerder sepot door het parket wordt ongedaan gemaakt.
De rechtstreekse dagvaarding kent geen voorafgaandelijk gerechtelijk onderzoek en geen voorafgaande procedure voor de onderzoeksgerechten met zich mee .
De praktijk
Een rechtstreekse dagvaarding wordt in de praktijk enkel aangewend voor relatief eenvoudige zaken waarbij de schuld louter digitaal vaststaat en geen (verder) strafonderzoek vergt. Voorbeeld hiervan is de niet betaling van onderhoudsgeld. Gelet op de absolute vrijheid van handelen in hoofde van het parket dient er rekening mee gehouden dat het parket niet zomaar de dagende partij zal volgen en meer dan eens sceptisch staat tegen over private initiatieven die de publieke strafvordering op gang brengen.