De overdracht van aandelen (aandelenoverdracht (Eng: Share Purchase Agreement) kan zowel middels verkoop als middels schenking.
De overname gebeurt middels een onderhandse akte in een neutraal fiscale transactie.
De overdracht van aandelen volgt de regels van het verbintenissenrecht, onverminderde de regels van het vennootschapsrecht .
Het vennootschapsrecht legt de regels vast nopens
- de al dan niet vrije overdraagbaarheid van aandelen,
- de toelaatbaarheid van overdrachtsbeperkingen
- de verplichtingen om een aandelenregister bij te houden, met de hieraan gekoppelde rechtsgevolgen.
De overdraagbaarheid van aandelen in de BV(BA)
In het oude vennootschapsrecht (W. Venn) werd het besloten karakter van de vennootschap bevestigd door de vereiste dat de overdracht van de aandelen de instemming vergde van ten minste de helft van de vennoten die ten minste ¾ van het kapitaal in bezit hadden, met uitzonderingen voor aandelenoverdrachten aan bepaalde categorieën personenart. 249-252 W.Venn.).
In het nieuwe vennootschapsrecht (WVV) blijft een beperking op overdracht behouden maar, bepaalt artikel 5:63 § 1 WVV dat de overdracht onderworpen is aan de instemming van ten minste de helft van de aandeelhouders die ten minste drie vierde van de aandelen bezitten, in plaats van ten minste drie vierde van het kapitaal.
Belangrijke wijziging in het WVV is dat de overdrachtsbeperkingen van suppletief recht is. Concreet laat dit de mogelijkheid om de vrije overdraagbaarheid van aandelen te bedingen worden in de statuten van de BV (art. 5:63 § 1 WVV). Anderzijds kunnen de statuten in een BV n in strengere voorwaarden voorzien.
De overdraagbaarheid van aandelen in de NV
Anders dan in de BV(BA) heeft NV een open karakter, met als essentieel kenmerk een vrije overdraagbaarheid van aandelen (art. 476 W.Venn.).
Aldus kan men in de statuten de vrije overdracht van aandelen niet uitsluiten of zodanig beperken dat ze in de praktijk onmogelijk wordt.
Dit betekent niet dat er geen overdrachtbeperkingen mogen zijn. Deze dienden in het oude W. Venn. evenwel beperkt in tijd en verantwoord moeten op grond van het belang van de vennootschap (art. 510 W.Venn.).
Het WVV behoudt deze regel en verduidelijkt de voorwaarden waaraan voormelde overdrachtsbeperkingen moeten voldoen (art. 7:78 § 1 WVV).
Aldus heeft het WVV de voorwaarde dat de conventionele overdrachtsbeperkingen voor de NV steeds verantwoord moeten zijn in het belang van de vennootschap vervangen door de voorwaarde van een ‘rechtmatig belang’ voornamelijk wat de duur van de beperking betreft .
In het nieuwe WVV zijn voor de NV onvervreemdbaarheidsclausules van onbepaalde duur niet ongeldig. De clausule kan te allen tijde kunnen worden opgezegd mits een redelijke opzeggingstermijn.
Overdracht van aandelen met miskenning van een overdrachtsbeperking
Indien er een conventionele overdrachtsbeperking geldt heeft dit verbod slechts gelding tussen partijen bij de overeenkomst waarbij het verbod werd vastgelegd zonder dat dit verbod tegenstelbaar is an derden , tenzij de derden het verbod kenden of behoorden te kennen. Het WVV heeft hier niets an veranderd..
Let wel in het aandelenregister kan melding gemaakt van conventionele overdrachtsbeperking. Door toepassing te maken van de regel van de derde medeplichtigheid bij contractbreuk kan een aandelenoverdracht aldus toch niet tegenstelbaar worden verklaard aan een derde wanneer deze overdracht in strijd met een verbod tot overdracht, zoals genoteerd in het aandelenregister plaatsvond en wanneer kan bewezen dat de derde-overnemer voorafgaand aan het sluiten van het contract inzage had in het aandelenregister
Een overdracht van aandelen in strijd met statutaire overdrachtsbeperkingen (die regelmatig openbaar zijn gemaakt),is niet tegenstelbaar aan de vennootschap, noch aan derden, ongeacht de goede of kwade trouw van de overnemer (art. 5:68 WVV en 7:81 WVV).
Tegenwerpelijkheid en bewijskracht van de aandelenoverdracht
De inschrijving in het register is slechts een formaliteit voor de tegenwerpelijkheid en geen bijkomende voorwaarde voor de geldigheid van de overdracht (art. 5:61 en 7:74 WVV).
De aandelenoverdracht is een consensuele overeenkomst, waarvan het bestaan niet afhankelijk is van de inschrijving in het aandelenregister
Aandelenregister
Elke aandeelhouder mag inzage nemen in het volledige aandelenregister (art. 5:24 en 7:28 WVV).
Inzagerecht:
Het aandelenregister heeft en discreet karakter. Anders dan de aandeelhouders hebbe, derden geen inzage, tenzij met rechterlijke machtiging.
Uitzondering: De fiscus mag inzage vragen op basis van zijn controlebevoegdheid, zonder voorafgaande rechterlijke beslissing (art. 315 WIB