Ook om een gebod of verbod van de rechter te doen nakomen kan de rechter een dwangsom opleggen per overtreding van het gebod of verbod . Aldus strekt de dwangsom niet alleen ter bescherming van de belangen van de beschermingsgerechtigden maar strekt zij tot de naleving van van een gerechtelijke beslissing, waardoor de regeling de openbare orde raakt. (Cass. 24 april 2003 A.C. 2003, 261).
Een dwangsom kan niet bij overeenkomst, noch bij akkoordvonnis worden opgelegd. (Beslagr. Luik, 30 maart 2007, JLMB, 2007,1184).
De dwangsom verjaart 6 maand na de dag van de verbeurte. Deze verjaring wordt geldig gestuit door een bevel tot betaling.
De beslagrechter kan een opgelegde dwangsom niet verminderen of opheffen. De bevoegdheid hiertoe komt toe aan de dwangsomrechter, zijnde de rechter die de dwangsommen heeft opgelegd.
Naar aanleiding van een executiegeschil over een dwangsom oordeelt de beslagrechter wel of aan de voorwaarden voor de verbeurte van de dwangsommen voldaan is.
Aangezien de dwangsom een sanctie uitmaakt van private aard heeft zij geen schadevergoedend karakter. Om de dwangsom te verbeuren stelt de vraag zich derhalve niet of de schuldeisers schade heeft geleden (Luik, beslagrechter 17 november 2003 JLMB 2007,1184).
De termijn en die en de rechter oplegt bij het bepalen van een dwangsom worden niet automatisch verlengd zoals voorzien in artikel 53 van het gerechtelijk wetboek tot de eerstvolgende weekdag na een zaterdag, zondag op feestdag, ten ware de dwangsomrechter in een dergelijke verlenging heeft voorzien (cassatie 3 juni 2005, rechtskundig weekblad, 2007-2008,609)
Er kan geen dwangsom worden verbeurd verklaard zolang er geen betekening is (1385 bis gerechtelijk wetboek).
Maar de vraag stelt zich hoe deze regel dient toegepast te worden inzake hoger beroep enerzijds en cassatieberoep met schorsende werking anderzijds.
Wanneer een rechter in graad van beroep een dwangsom bevestigt, die in eerste aanleg werd uitgesproken, dient zowel de uitspraak in eerste aanleg als het vonnis of arrest gewezen in hoger beroep betekend te worden opdat dwangsommen kunnen lopen.
Cassatie heeft in burgerlijke zaken geen schorsende werking maar in strafzaken heeft cassatie wel schorsende werking.
Welnu, wanneer een rechtelijke beslissing een dwangsom oplegt waartegen cassatieberoep werd aangetekend in strafzaken, dient zowel de uitspraak in hoger beroep als het cassatiearrest dat het cassatieberoep verwerpt betekend te worden opdat dwangsommen kunnen worden verbeurd.